"Από που και γιατί" Καθημερινά στη ΝΕΤ Fm 10:55 και 18:55 «Πόλεμος Πατήρ Πάντων»

Ο Ηράκλειτος από την Έφεσο της Ιωνίας, έδινε ιδιαίτερη σημασία στον πόλεμο. Πιο συγκεκριμένα, υποστήριζε ότι ο πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και βασιλιάς των πάντων. Κατά τα λόγια του, ο πόλεμος ξεχώρισε από τη μια τους θεούς κι από την άλλη τους ανθρώπους, από αυτόν χωρίστικαν οι άνθρωποι σε ελεύθερους και δούλους.
Για τον Ηράκλειτο, ο πόλεμος δεν περιορίζεται μεταξύ Θεών κι ανθρώπων, αλλά δηλώνει τη γενικότερη αντιπαράθεση μεταξύ των πραγμάτων. «Πρέπει να ξέρουμε ότι ο πόλεμος είναι κοινός σε όλα... και πως τα πάντα δημιουργούνται με την έριδα και παρέρχονται με την έριδα». Η αντίθεση μεταξύ των πραγμάτων στον κόσμο συντηρείται διαρκώς, αφού πάντοτε κάθε στοιχείο προσπαθεί να κυριαρχήσει εις βάρος κάποιου άλλου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο πόλεμος εκφράζει τη συνεχή κι αδιάλειπτη ανησυχία, την αέναη κίνηση, την ασταμάτητη μεταβολή των πραγμάτων του κόσμου. Έτσι ο υπαρκτός κόσμος, έχοντας προέλθει από το αρχέγονο πυρ, τείνει να καταλήξει πάλι σε αυτό. Εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι η αναπόφευκτη απόληξη της ασταμάτητης αυτής διαμάχης και με

ταβολής, δε θα μπορούσε να είναι παρά η φθορά και κατ’ επέκταση ο εκφυλισμός του κόσμου. Αυτό, όμως αποφεύγεται, και ο κόσμος εξακολουθεί να υπάρχει. Για να δικαιολογήσει το γεγονός αυτό, ο Ηράκλειτος εισήγαγε την έννοια της Ειμαρμένης, δηλαδή της δικαιοσύνης που διέπει το σύμπαν και επεμβαίνει κάθε φορά που ένα στοιχείο τείνει να επικρατήσει αφανίζοντας ολοκληρωτικά κάποιο άλλο. Χάρη στη δικαιοσύνη εξασφαλίζεται στο σύμπαν η εξισορρόπηση των αντιθέτων. Εξασφαλίζεται η παλίντονος αρμονία.

"Από που και γιατί" Καθημερινά στη ΝΕΤ Fm 10:55 και 18:55 «τα πάντα ρει»

Tα πάντα ρει:
Αυτή είναι μια από τις λίγες αποφθεγματικές φράσεις που μας έχουν διασωθεί από τον Ηράκλειτο, τον Εφέσιο, και σημαίνει ότι όλα στη ζωή υπόκεινται σε συνεχή μεταβολή, ότι το μόνο διαρκές στο σύμπαν είναι η προσωρινότητα
Ο κόσμος για τον Ηράκλειτο δεν είναι αποτέλεσμα δημιουργίας ή γένεσης, αλλά προϋπάρχει και περιγράφεται ως ζωντανή φωτιά, η οποία εναλλάξ δυναμώνει και εξασθενεί, χωρίς ποτέ να σβήνει εντελώς.
Το αείζωον πυρ περιγράφει κυκλική τροχιά, κατά την οποία μεταλλάσσεται σε θάλασσα, κατόπιν σε γη, για να ακολουθήσει η αντίστροφη διαδικασία μεταλλαγής της γης σε θάλασσα και της θάλασσας σε φωτιά. Το πυρ του Ηράκλειτου είναι μια κοσμολογική σταθερά που αέναα κινείται και μεταμορφώνεται. Η διαρκής κίνηση και μεταβολή αποτελεί το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της πραγματικότητας, το οποίο εξέφρασε ο φιλόσοφος με την εικόνα ενός ποταμού που παραμένει ίδιος, ενώ το νερό που κυλάει μέσα του αλλάζει διαρκώς. Αντίθετα με τους οπαδούς του, τους αποκαλούμενους Ηρακλείτειους, ο φιλόσοφος μάλλον δεν πίστευε σε μια καθολική ροή και μεταβολή, αλλά επέμενε στη σύνδεση αυτής της μεταβολής με σταθερές παραμέτρους.
To αντικείμενο της φιλοσοφίας του δεν είναι η υλική αρχή αυτού του κόσμου αλλά ο εσωτερικός ρυθμός, ο Λόγος για τον οποίο κινείται και ρυθμίζεται. Μέσα στον Λόγο, ο Ηράκλειτος, δίνει ένα μόνο υλικό στοιχείο, το Πυρ. Η ύπαρξη του Πυρός δημιουργεί μαζί με τον Λόγο ένα κόσμο άπειρο, άναρχο, αυτορυθμιζόμενο που μετατρέπεται σε ποικίλες μορφές. Ο κόσμος αυτός είναι η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις δημιουργούν την ενότητα των πάντων με την σύνθεση τους. Το καλό και το κακό είναι οι αντίθετες όψεις του ίδιου πράγματος.
Στη φράση «τα πάντα ρει», συνοψίζεται όλη η κοσμογονική θεωρία του Ηρακλείτου ο οποίος κατά τα τέλη του 6ου π.Χ αιώνα πέτυχε να κατανοήσει και να περιγράψει τη συμπαντική αλήθεια.