Ευφυΐα

Ευφυΐα

Η Ράμπιγια και το αίνιγμα με τη χαμένη βελόνα

Εχουμε γεννηθεί για να είμαστε ευδαίμονες, είναι το φυσικό μας δικαίωμα. Αλλά οι άνθρωποι είναι τόσο κουτοί, δεν διεκδικούν ούτε καν το φυσικό τους δικαίωμα. Τους ενδιαφέρει περισσότερο τι έχουν στην ιδιοκτησία τους οι άλλοι κι αρχίζουν να κυνηγούν τα πράγματα εκείνα. Δεν κοιτούν ποτέ μέσα τους, δεν ψάχνουν ποτέ μέσα στο δικό τους σπίτι.

Ο ευφυής άνθρωπος θα αρχίσει την έρευνά του από την εσωτερική του ύπαρξη -αυτή θα είναι η πρώτη του εξερεύνηση- γιατί, αν δεν γνωρίζω τι βρίσκεται μέσα μου, πώς γίνεται να συνεχίσω να ψάχνω παντού σε όλο τον κόσμο; Είναι τόσο τεράστιος ο κόσμος. Και εκείνοι που κοίταξαν μέσα τους, το βρήκαν αμέσως, στη στιγμή. Δεν είναι ζήτημα σταδιακής διαδικασίας, πρόκειται για αιφνίδιο φαινόμενο, αιφνίδια φώτιση.

Εχω ακούσει για μια πολύ σπουδαία σούφι γυναίκα μύστη, τη Ράμπιγια αλ-Αντάμπια. Ενα βράδυ, την βρήκαν οι άνθρωποι να κάθεται στο δρόμο ψάχνοντας κάτι. Ηταν ηλικιωμένη γυναίκα, τα μάτια της ήταν αδύναμα, και της ήταν δύσκολο να βλέπει. Ήρθαν λοιπόν οι γείτονες να την βοηθήσουν. Ρώτησαν, ΄΄Τι ψάχνεις;΄΄

Η Ράμπιγια είπε, ΄΄Αυτή η ερώτηση είναι άσχετη, ψάχνω. Αν μπορείτε να με βοηθήσετε, βοηθήστε.΄΄

Γέλασαν εκείνοι και είπαν, ΄΄Ράμπιγια, μήπως τρελάθηκες; Λες ότι η ερώτησή μας είναι άσχετη, αλλά, αν δεν ξέρουμε τι ψάχνεις, πώς να σε βοηθήσουμε;΄΄

Η Ράμπιγια είπε, ΄΄Εντάξει. Για να σας ικανοποιήσω, ψάχνω τη βελόνα μου, έχασα τη βελόνα μου.΄΄ Αρχισαν να την βοηθούν -αλλά αμέσως συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι ο δρόμος ήταν πολύ μεγάλος και μια βελόνα είναι πράγμα μικροσκοπικό. Ρώτησαν λοιπόν τη Ράμπιγια, ΄΄Πες μας, σε παρακαλούμε, πού την έχασες -το ακριβές σημείο. Διαφορετικά είναι δύσκολο΄ ο δρόμος είναι μεγάλος και μπορούμε να συνεχίσουμε να ψάχνουμε για πάντα. Πού την έχασες;΄΄

Η Ράμπιγια είπε, ΄΄Πάλι κάνετε μια άσχετη ερώτηση. Τι σχέση έχει αυτό με την έρευνά μου;΄΄

Σταμάτησαν. Είπαν, ΄΄Σίγουρα έχεις τρελαθεί!΄΄

Η Ράμπιγια είπε, ΄΄Εντάξει. Για να σας ικανοποιήσω, την έχασα μέσα στο σπίτι μου.΄΄

Ρώτησαν, ΄΄Τότε γιατί ψάχνεις εδώ;΄΄ Και αναφέρεται πως απάντησε η Ράμπιγια, ΄΄Επειδή εδώ έχει φως και δεν έχει καθόλου φως εκεί μέσα.΄΄ Εδυε ο ήλιος και είχε απομείνει λίγο φως στο δρόμο.

Αυτή η παραβολή έχει μεγάλο νόημα. Αναρωτήθηκες ποτέ τι ψάχνεις; Το έκανες ποτέ θέμα βαθέος διαλογισμού, ώστε να μάθεις τι ψάχνεις; Οχι. Ακόμη κι αν σε κάποιες ασαφείς στιγμές, ονειρικές στιγμές, έχεις κάποια ιδέα τού τι ψάχνεις, δεν είναι ποτέ ακριβές αυτό. Δεν το έχεις προσδιορίσει ακόμη. 

Αν προσπαθήσεις να το προσδιορίσεις, όσο πιο πολύ το προσδιορίζεις, τόσο πιο πολύ θα αισθάνεσαι ότι δεν υπάρχει λόγος να το αναζητάς. Η αναζήτηση μπορεί να συνεχίζεται μόνο σε κατάσταση ασάφειας, σε κατάσταση ονείρου΄ όταν τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα, συνεχίζεις απλώς να ψάχνεις. Καθώς σε έλκει μια εσωτερική παρόρμηση, καθώς σε ωθεί κάποια εσωτερική αίσθηση τού επείγοντος, ένα πράγμα ξέρεις: χρειάζεται να ψάξεις. Πρόκειται για εσωτερική ανάγκη. Αλλά δεν ξέρεις τι αναζητάς. Και αν δεν ξέρεις τι αναζητάς, πώς γίνεται να το βρεις;

Είναι κάτι το ασαφές΄ νομίζεις πως πρόκειται για χρήματα, εξουσία, γόητρο, να είσαι σεβαστός. Αλλά βλέπεις μετά ανθρώπους που είναι σεβαστοί, ανθρώπους που είναι ισχυροί -ψάχνουν κι εκείνοι επίσης. Βλέπεις μετά ανθρώπους που είναι εξαιρετικά πλούσιοι -ψάχνουν κι εκείνοι. Ως το τέλος της ζωής τους, ψάχνουν. Ετσι λοιπόν, τα πλούτη δεν πρόκειται να βοηθήσουν, η εξουσία δεν πρόκειται να βοηθήσει. Η αναζήτηση συνεχίζεται παρόλα όσα έχεις.

Η αναζήτηση πρέπει να είναι για κάποιο άλλο πράγμα. Αυτές οι λέξεις, αυτές οι ετικέτες -χρήματα, εξουσία, γόητρο- υπάρχουν απλώς για να ικανοποιούν τον νου σου. Υπάρχουν απλώς για να αισθάνεσαι ότι αναζητάς κάτι. Το κάτι αυτό δεν το έχεις προσδιορίσει ακόμη, είναι μια πολύ ασαφής αίσθηση. Το πρώτο πράγμα για τον πραγματικό αναζητητή, για τον αναζητητή που έχει αποκτήσει λίγη εγρήγορση, επίγνωση, είναι να προσδιορίσει την αναζήτηση΄ να διαμορφώσει μια ξεκάθαρη αντίληψή της, τι είναι΄ να την βγάλει έξω από την ονειρική συνειδητότητα να την κοιτάξει κατευθείαν΄ να βρεθεί αντιμέτωπος μαζί της. 

Αρχίζει αμέσως να συμβαίνει μια μεταμόρφωση. Αν αρχίσεις να προσδιορίζεις την αναζήτησή σου, θα αρχίσεις να χάνεις το ενδιαφέρον σου για την αναζήτηση. Οσο πιο προσδιορισμένη γίνεται, τόσο πιο λίγο υπάρχει. Μόλις γνωρίσεις καθαρά τι είναι, ξαφνικά εξαφανίζεται. Υπάρχει μόνον όταν δεν είσαι προσεκτικός.

Ας το επαναλάβω: η αναζήτηση υπάρχει μόνο όταν είσαι νυσταγμένος΄ η αναζήτηση υπάρχει μόνο όταν δεν έχεις επίγνωση. Η έλλειψη επίγνωσης δημιουργεί την αναζήτηση.

Πράγματι έχει δίκιο η Ράμπιγια. Μέσα δεν έχει καθόλου φως. Και επειδή δεν έχει καθόλου φως και καθόλου συνειδητότητα μέσα, φυσικά ψάχνεις συνεχώς απέξω -επειδή απέξω σού φαίνεται να είναι πιο ξεκάθαρο. Οι αισθήσεις μας είναι όλες εξωστρεφείς. Τα μάτια ανοίγουν προς τα έξω, τα χέρια κινούνται, απλώνονται προς τα έξω, τα πόδια κινούνται στον εξωτερικό χώρο, τα αυτιά ακούνε τους εξωτερικούς θορύβους, τους ήχους. Ολα όσα είναι διαθέσιμα σε σένα είναι ανοικτά προς τα έξω΄ και οι πέντε αισθήσεις κινούνται με εξωστρεφή τρόπο.

Αρχίζεις να ψάχνεις εκεί όπου μπορείς και βλέπεις, αισθάνεσαι, αγγίζεις -το φως των αισθήσεων πέφτει προς τα έξω. Και ο αναζητητής βρίσκεται μέσα. Αυτή τη διχοτόμηση πρέπει να την καταλάβουμε. Ο αναζητητής βρίσκεται μέσα, αλλά επειδή το φως είναι απέξω, ο αναζητητής αρχίζει να κινείται με φιλόδοξο τρόπο, προσπαθώντας να βρει απέξω κάτι που να τον ικανοποιεί. Δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ αυτό. Δεν έχει συμβεί ποτέ. Δεν μπορεί να συμβεί από τη φύση των πραγμάτων -διότι, αν δεν έχεις αναζητήσει τον αναζητητή, όλη σου η έρευνα είναι δίχως νόημα. Αν δεν μπορέσεις να γνωρίσεις ποιος είσαι, όλα όσα αναζητείς είναι μάταια, διότι δεν γνωρίζεις τον αναζητητή. Χωρίς να γνωρίζεις τον αναζητητή, πώς γίνεται να κινηθείς προς την σωστή διάσταση, προς την σωστή κατεύθυνση; Είναι αδύνατο. 

Πρέπει πρώτα να σκεφτείς τα πρώτα πράγματα. Αν έχει σταματήσει κάθε αναζήτηση και έχεις συνειδητοποιήσει ξαφνικά ότι τώρα υπάρχει ένα μόνο πράγμα να γνωρίσεις -΄΄Ποιος είναι αυτός ο αναζητητής μέσα μου; Τι είναι η ενέργεια αυτή που θέλει να αναζητά; Ποιος είμαι;΄΄- τότε υπάρχει μια μεταμόρφωση. Ξαφνικά αλλάζουν όλες οι αξίες. Αρχίζεις να κινείσαι προς τα μέσα. Τότε δεν κάθεται ποια η Ράμπιγια στο δρόμο ψάχνοντας τη βελόνα που χάθηκε κάπου μέσα στο σκοτάδι της εσωτερικής σου ψυχής. Μόλις αρχίσεις να κινείσαι προς τα μέσα...

Στην αρχή είναι πολύ σκοτεινά -η Ράμπιγια έχει δίκιο. Είναι πάρα πολύ σκοτεινά, επειδή ζωές ολόκληρες δεν πήγες μέσα σου ποτέ -τα μάτια σου ήταν εστιασμένα στον έξω κόσμο. Το έχεις παρατηρήσει; Μερικές φορές, όταν έρχεσαι μέσα από το δρόμο, όπου έχει πολλή λιακάδα και υπάρχει δυνατό φως -όταν μπαίνεις ξαφνικά μέσα στο σπίτι, είναι πολύ σκοτεινά, γιατί τα μάτια είναι εστιασμένα για το εξωτερικό φως. Οταν υπάρχει πολύ φως, οι κόρες των ματιών συρρικνώνονται. Στο σκοτάδι, τα μάτια χρειάζεται να χαλαρώσουν. Αν όμως καθίσεις λίγη ώρα, σιγά-σιγά εξαφανίζεται το σκοτάδι. Υπάρχει περισσότερο φως΄ τα μάτια σου ρυθμίζονται.

Επί πολλές ζωές, βρισκόσουν έξω στον καυτό ήλιο, στον κόσμο, έτσι λοιπόν όταν πηγαίνεις μέσα σου, έχεις ξεχάσει τελείως πώς να αναπροσαρμόζεις τα μάτια σου. Ο διαλογισμός δεν είναι τίποτε άλλο από την αναπροσαρμογή της όρασής σου, των ματιών σου. Κι αν συνεχίσεις να κοιτάς μέσα σου -παίρνει καιρό- σταδιακά, με αργό ρυθμό, αρχίζεις να αισθάνεσαι μέσα σου ένα όμορφο φως. Δεν είναι όμως επιθετικό φως΄ δεν είναι σαν τον ήλιο, είναι πιο πολύ σαν το φεγγάρι. Δεν είναι εκτυφλωτικό, δεν σε θαμπώνει, είναι πολύ δροσερό΄ δεν είναι καυτό, είναι πολύ ευσπλαχνικό, είναι πολύ καταπραϋντικό, είναι βάλσαμο.

Σιγά-σιγά, όταν έχεις προσαρμοστεί στο εσωτερικό φως, θα δεις ότι εσύ αποτελείς την ίδια την πηγή. Ο αναζητητής είναι το αναζητούμενο. Τότε θα δεις ότι ο θησαυρός βρίσκεται μέσα σου και το όλο πρόβλημα ήταν πως τον έψαχνες απέξω. Τον αναζητούσες κάπου έξω και εκείνος ήταν πάντοτε εδώ μέσα σου. Τον αναζητούσες σε λάθος κατεύθυνση, αυτό είναι όλο.