Απορία

 

Από πού και γιατί* - Νερό

 Νερό

«Μὴν ἀμελήσετε.

Πάρτε μαζί σας νερό.

Τὸ μέλλον μας θὰ ἔχει πολλή ξηρασία...» 

μας προειδοποιούσε ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός πριν από σαράντα χρόνια…

Το νερό είναι η περισσότερο διαδεδομένη χημική ένωση στην επιφάνεια της Γης, καλύπτοντας το 70,9% του πλανήτη. απαντάται και στις τρεις κοινές καταστάσεις της ύλης : στερεή ως πάγος και χιόνι, υγρή (νερό πηγών, ποταμών, θαλασσών) και αέρια (υδρατμοί στην ατμόσφαιρα), ενώ συνήθως με μορφή πάγου υπάρχει και σε άλλους πλανήτες (και δορυφόρους) του ηλιακού συστήματος. Είναι απαραίτητο σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής στον πλανήτη μας. Οι άνθρωποι και τα ζώα έχουν στο σώμα τους 55-78% νερό (κατά βάρος), ενώ φθάνει μέχρι και το 90% εκείνου των κυττάρων.

To δημώδες όνομα νερό είναι ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο αρχαίου επιθέτου και προέρχεται από τη βυζαντινή φράση νεαρόν ύδωρ το οποίο σήμαινε φρέσκο τρεχούμενο ύδωρ , η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την αρχαία ελληνική φράση νήρον ύδωρ για το νερό. Από την επίσημη ονομασία ύδωρ έχουν προκύψει όλοι οι σχετικοί επιστημονικοί όροι, μεταξύ των οποίων και χημικοί, που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, όπως ένυδρο άλας, υδρογόνο (αυτό που γεννάει νερό), ενυδάτωση, αφυδάτωση και υδρόλυση, υδάτινος, υδατοκαλλιέργεια, υδατογραφία, υδατοκομία, υδατοσφαίριση, υδρατμός, υδραυλική.

Πάρα πολλές είναι και οι ιδιωματικές και παροιμιακές φράσεις στις οποίες πρωταγωνιστεί το νερό, θα αναφέρω μερικές από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες , παραλείποντας αρκετές μιας κι χρόνος μας είναι περιορισμένος και

σηκώνει πολύ νερό η κουβέντα.

Ρίχνω νερό στο κρασί μου λέμε όταν συμβιβαζόμαστε.

δεν δίνει του αγγέλου του νερό κι από την πέτρα βγάζει νερό, ο φιλάργυρος,

είναι του γλυκού νερού, αυτός που έχει την ιδιότητα, η τον τίτλο αλλά δεν έχει τα βιώματα και προσόντα να την υποστηρίξει, πιο χαρακτηριστική ολόκληρη η φράση: Καπετάνιος του γλυκού νερού.

Πήγε στη βρύση και νερό δεν ήπιε, αυτός που την τελευταία στιγμή απέτυχε να ολοκληρώσει το έργο του, το έμαθε νεράκι, ο μελετηρός, πίνω νερό στ’ όνομα αυτού που πραγματικά εκτιμώ, μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό, τα δίδυμα. σαν τα κρύα τα νερά, η νεαρά της διπλανής πόρτας. ήπιε το αμίλητο νερό, αυτός που αρνείται να δώσει οποιαδήποτε πληροφορία, έβαλε το νερό στ' αυλάκι, αυτός που επιδέξια χειρίστηκε μια κατάσταση. Ενώ αντίθετα έκανε μια τρύπα στο νερό ,αυτός που παρά τις προσπάθειές του, δεν κατάφερε τίποτα. Τέλος γιατί κι ο χρόνος μας πιέζει, τάραξε τα λιμνάζοντα ύδατα, ο καινοτόμος, ο επαναστάτης, ο νεωτεριστής.

* Στο ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ της ΕΡΤ Καθημερινά (ΔΕΥ - ΠΑΡ)   07:55 και 18:55 

*Από πού και γιατί - Η Προμηθεϊκή θέση

 Στο στόμα του Προμηθέα θέτει ο Αισχύλος τα εξής:

«…μή τοι χλιδῇ δοκεῖτε μηδ᾽ αὐθαδίᾳ

σιγᾶν με· συννοίᾳ δὲ δάπτομαι κέαρ,

ὁρῶν ἐμαυτὸν ὧδε προυσελούμενον.

καίτοι θεοῖσι τοῖς νέοις τούτοις γέρα

τίς ἄλλος ἢ ᾽γὼ παντελῶς διώρισεν; 
ἀλλ᾽ αὐτὰ σιγῶ· καὶ γὰρ εἰδυίαισιν ἂν 
ὑμῖν λέγοιμι· τἀν βροτοῖς δὲ πήματα 
ἀκούσαθ᾽, ὥς σφας νηπίους ὄντας τὸ πρὶν 
ἔννους ἔθηκα καὶ φρενῶν ἐπηβόλους...» (436 – 444)

Μην το θαρρείτε ξιπασιά μου ή περηφάνια 

που δε μιλώ· μες στη βουβή τη συλλογή μου

σπαράζομαι να βλέπω αυτή μου την κατάντια. 

Κι όμως, στο βάθος, σε ποιον άλλο παρά εμένα

χρωστούνε οι νέοι αυτοί θεοί τις τιμές που 'χουν;

Μ' αυτά τ' αφήνω, κι είναι περιττό να κάνω 

λόγο, γιατί τα ξέρετε· τώρα τα πάθη 

των ανθρώπων ν' ακούσετε, πώς, ενώ πρώτα 

σαν τα μωρά ήταν, νου τους έβαλα και φρένες· …

μετάφραση: Ι. Γρυπάρη

Η άρνηση του Προμηθέα να υποταχθεί, τον οδηγεί στην δημιουργία.

Το δίδαγμα της Αισχύλειας τραγωδίας είναι ότι ο άνθρωπος αμφισβητεί την ουσία της εξουσίας των υπέρτερων δυνάμεων και εξεγείρεται για να προσφέρει.

Η Προμηθεϊκή θέση αποτελεί κατάφαση του κόσμου και μάχη για τη βελτίωσή του. Τα ίδια συναισθήματα οδηγούν και τον Ηρακλή στους άθλους του. Και πέρα από το μύθο, στην πραγματικότητα πλέον, τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο με τίμημα τη ζωή του, να φτάσει μέχρι τον κρατήρα του Βεζουβίου, για να παρατηρήσει το φαινόμενο από κοντά και να διασώσει φίλους του, οδηγώντας τους από την ακτή του κόλπου της Νεαπόλεως που είχαν εγκλωβιστεί, στις Σταβίες.

Από την άλλη μεριά, πέρα από τις φιλοσοφικές μυθικές και ηρωικές προσεγγίσεις, έχουμε το άγχος της καθημερινότητας για τη σωτηρία(;) της ολοένα υποβαθμιζόμενης ζωούλας μας.  Αλλά το άγχος, η απογοήτευση και η παραίτηση, δεν είναι στάση ζωής, είναι άρνηση. Δεν είναι φιλοσοφικό δόγμα, ούτε τρόπος και νοοτροπία. Οδηγεί  στον εγωκεντρισμό που «γλιστράει» στον αυτοοικτιρμό.

Αυτός που δεν βλέπει στην πρόκληση της μοίρας, το κάλεσμα του αγώνα, μένει στάσιμος και προσκολλημένος στο φόβο που παραλύει, παραμυθιάζεται πως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει, γιατί απλώς αρνείται την πραγματικότητα που πάντα ρεί . Κι αν σε κάποιο διανοητικό επίπεδο κατανοεί την υπέρτατη κι αξεπέραστη αλήθεια της προσωρινότητας, βιωματικά εμμένει στην ψευδαίσθηση που του προσφέρουν τα παραθυρόσκυλα της κυβερνητικής προπαγάνδας, που συνεχώς παπαγαλίζουν τη νεοφασιστοφιλελέ καραμέλα: πως «τα μέτρα είναι μονόδρομος» και πως «θα ‘ρθουν καλύτερες μέρες» που όλοι θα απολαύσουμε αποχαυνωμένοι και καθηλωμένοι στον αναπηρικό μας καναπέ. Η ελευθερία ως έννοια είναι τόσο πλατειά που σου δίνει το δικαίωμα να απεμπολήσεις ακόμα και την ελευθερία σου.  Ποτέ όμως δεν μπορείς να απεμπολήσεις την ευθύνη της επιλογής σου.

Ο καιρός δεν είναι με το μέρος κανενός και «κανείς άνεμος δεν είναι ούριος αν δεν ξέρεις που πηγαίνεις».