Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021

Από πού και γιατί - Πληροφόρηση, Παραπληροφόρηση, Αντιπληροφόρηση


 Σε προηγούμενη συνάντησή μας είχαμε ορίσει την πληροφορία ως μια αλληλουχία συμβόλων που αποτυπώνουν ή μεταδίδουν κάποιο μήνυμα. Με παράγωγα της λέξης, όπως η πληροφόρηση, η παραπληροφόρηση, και η αντιπληροφόρηση θα ασχοληθούμε σήμερα.

Ως πληροφόρηση ορίζεται η μετάδοση, η παροχή  η απόκτηση, και  κατοχή πληροφοριών.  Συνώνυμη της ενημέρωσης η πληροφόρηση, ορίζεται και ως η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του πληροφορώ.
Παραπληροφόρηση είναι η μεταφορά διαφόρων ψευδών ή αναληθών ή τροποποιημένων πληροφοριών. Η παραπληροφόρηση σαν ευρύτερη έννοια θα μπορούσε να εννοηθεί και η σκόπιμη διάδοση ιδεών και απόψεων για ένα θέμα για το οποίο υπάρχει συγκεκριμένη επιστημονική ή φιλοσοφική αντίληψη. Για παράδειγμα, η αστρολογία είναι η παραπληροφόρηση της αστρονομίας. αλλά και η προσφάτως δημοφιλής θεωρία της επίπεδης γης με εκατομμύρια οπαδούς παγκοσμίως.
 Οι θεωρίες συνομωσίας είναι ένα από τα πλέον τρανταχτά παραδείγματα - αποτελέσματα της παραπληροφόρησης . Σημαντικός είναι και ο ρόλος του διαδικτύου Όσο αυξάνεται η ποσότητα και η ταχύτητα μετάδοσης πληροφοριών στο διαδίκτυο, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος παραπληροφόρησης. Από την αρχή της πανδημίας θεωρίες συνομωσίας και ψευδείς ειδήσεις έκαναν τον γύρο του διαδικτύου. Συχνά επρόκειτο για ενορχηστρωμένες εκστρατείες. Τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όσο και η ΕΕ κρούουν τον κώδωνα για κίνδυνο «infodemic» κατά το «pandemic».
Στον αντιεξουσιαστικό κυρίως , αλλά όχι μόνο χώρο έχει υιοθετηθεί ο όρος αντιπληροφόρηση, ως το αντίδοτο στη συστημική πληροφόρηση που παράγεται από τα Μ.Μ.Ε. με σκοπό να διαμορφώσουν και να κατευθύνουν την κοινή γνώμη προς το συμφέρον αυτών που τα ορίζουν. Φαινόμενο  που κυριάρχησε στη χώρα μας, και σε πολλές χώρες όπως η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ, με κυρίαρχο το στοιχείο της «αντισυστημικότητας», ακόμη και από τους πλέον χαρακτηριστικούς εκπροσώπους του συστήματος, π.χ. Τραμπ.
Εδώ να μου επιτραπεί να διαφωνήσω με την ακρίβεια του νεολογισμού αντιπληροφόρηση, διότι η πληροφόρηση ως έννοια δεν έχει πρόσημο. Η πρόθεση "παρά" της δίνει αρνητικό. Οπότε επειδή δύο αρνήσεις κάνουν μια κατάφαση κλείνοντας για τους πολέμιους της συστημικής παραπληροφόρησης προτείνω ανεπιφύλακτα το δικό μου νεολογισμό: Αντιπαραπληροφόρηση.

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2021

Από πού και γιατί - «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος»

 «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» 

Με έξι λέξεις, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μας υπενθυμίζει ότι δεν αρκεί ο επιούσιος άρτος για να ζήσει ο άνθρωπος. Αρκεί μόνο για να επιβιώσει. Χρειάζεται και πνευματική τροφή, αν και σήμερα οι περισσότεροι όταν χρησιμοποιούμε στο λεξιλόγιο μας αυτήν την έκφραση, σαν συμπλήρωμα του άρτου αναζητούμε τη διασκέδαση και όχι την ψυχαγωγία. Γιατί όσο και να παρουσιάζονται σήμερα ως συνώνυμες οι λέξεις η διαφορά τους είναι τεράστια, και για να το αντιληφθούμε αρκεί μόνο να ανατρέξουμε στις ρίζες των λέξεων. Η διασκέδαση προέρχεται από το αρχαίο σκεδάνυμι που σημαίνει, αραιώνω την πυκνότητα,αλλά και διασκορπίζομαι και η ψυχαγωγία συντίθεται από τις λέξεις ψυχή και άγω. «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» λοιπόν, μήπως ζήσεται με άρτον και θεάματα; Άλλη μία φράση που έχει καθιερωθεί εδώ και 2000 χρόνια και πάντα είχε την ίδια σημασία: τα τεχνάσματα των κυβερνώντων ώστε να παραπλανούν τον λαό με εφήμερες απολαύσεις, αποσπώντας τον από τα πραγματικά του προβλήματα. Άρα δεν ζήσεται. Περισσότερο θα έλεγα άγεται και φέρεται από τους κάθε λογής ιδιοκτήτες  που στρατολογούν θιάσους παραπλάνησης . Ίσως πιο κοντά στην ευαγγελική ρήση «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος», επικαιροποιημένο και συμπληρωμένο είναι το σύνθημα που ακούστηκε στο Πολυτεχνείο το 1973. Άρτος λοιπόν Ψωμί Παιδεία Ελευθερία για να ζήσουμε εμείς καλά και τα παιδιά μας καλύτερα!

Από πού και γιατί - Πληροφορία

 Την πληροφορία για την οποία θα μιλήσουμε σήμερα, με αυστηρά τεχνικούς όρους θα μπορούσαμε να την ορίσουμε ως μια αλληλουχία συμβόλων που αποτυπώνουν ή μεταδίδουν κάποιο μήνυμα.

Σε γενικές γραμμές η πληροφορία είναι αυτή που επηρεάζει με μη τυχαίο τρόπο
την εξέλιξη οποιουδήποτε συστήματος. Στην ελληνική, ετυμολογικά συντίθεται από τις λέξεις «φέρω» και «πλήρης». Στην αγγλική ο όρος είναι information, δάνειο του 15ου αιώνα από τη λατινική λέξη informare που σημαίνει «δίνω μορφή». Διαπιστώνουμε εδώ μια αξιοπρόσεκτη διαφοροποίηση στη λεξιλογική-εννοιολογική προσέγγιση . Στη λατινική  η βαρύτητα δίνεται στη μορφοποίηση, ενώ στην ελληνική στην πληρότητα. Ίσως η σύνθεσή τους , "μορφοποίηση της πληρότητας" να αποδίδει την ιδεατή πληροφορία που οδηγεί στη γνώση και τη σοφία. Πάντως σύμφωνα με τη θεωρία πληροφορίας, πληροφορία είναι το επιπρόσθετο σ' αυτά που ήδη γνωρίζει κάποιος. Στην ουσία η πληροφορία είναι αυτό που δεν γνωρίζει κάποιος. Αν η γνώση προσεγγίζει τη βεβαιότητα, η πληροφορία είναι πιο κοντά στην αβεβαιότητα.
 Ο όρος "κοινωνία της πληροφορίας" που καθιερώθηκε για να περιγράψει την τεχνολογική επανάστασή που συντελείται επιταχυνόμενη λόγω της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας,  δημιουργεί προκλήσεις όσο κινδύνους για τις κοινωνίες  και τη δημοκρατική λειτουργία τους.
Η πληροφορία αντικατοπτρίζει το «βηματισμό» της εξέλιξης, είναι το μέτρο της τάξης και της οργάνωσης . Η τάξη και η οργάνωση δεν είναι αντικειμενικές ιδιότητες αλλά εξαρτώνται από το βαθμό που γίνονται αντιληπτές και αποδεκτές. Αυτός που ελέγχει την πληροφορία, ελέγχει το μέλλον. 
Αυτά τα ολίγα, λόγω χρόνου σήμερα και στην επόμενη συνάντησή μας θα μιλήσουμε για κάποια ενδιαφέροντα παράγωγα της λέξης, όπως η πληροφόρηση, η παραπληροφόρηση, η αντιπληροφόρηση και θα νεολεκτίσουμε προτείνοντας ένα καινούργιο, όρο που αποσαφηνίζει κάποιες συγκεχυμένες έννοιες.

Απογείωση 1976

 Στην εξέδρα του αποχαιρετισμού  το  μαντήλι που ανέμισες  ένα τόνο πιο σκούρο απ' τη θάλασσα δύο απ' τον ουρανό τρύπα σκοτεινή στα ...