ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΙΔΙΩΤΙΚΟΚΡΑΤΙΑ Ή ΙΔΙΩΤΙΚΟΑΡΧΙΑ; Τι λέει η Ακαδημία;

ΑΠΟ ΠΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ: Ένα ταξίδι στις ρίζες λέξεων εκφράσεων.  Δευτέρα με Παρασκευή στις 7 και 56 και στις 18 και 55 από το ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 105,8 ΚΑΙ 91,6 FM και 729AM

Οι έννοιες του δημόσιου και του ιδιωτικού, βρίσκονται στο προσκήνιο τελευταία και μάλιστα με μια ιδιότυπη μεροληψία που αποθεώνει ό,τι το ιδιωτικό και απαξιώνει κάθε τι δημόσιο.  

Ιδιώτη στην αρχαία Ελλάδα αποκαλούσαν αυτόν τον οποίο δεν συμμετείχε στα κοινά της πόλης, δεν έπαιρνε μέρος στις Συνελεύσεις ούτε αναλάμβανε αξιώματα όπως όφειλε κάθε Έλληνας πολίτης. Για τον Αρχαίο Έλληνα το να μην παραβρεθείς ήταν οκνηρία. Πρώτα ήσουν μέλος του κοινωνικού συνόλου και μετά άτομο. Κύριο μέλημά σου ήταν να ενδιαφέρεσαι για την κοινωνία. Μάλιστα όποιον δεν συμμετείχε του αφαιρούσαν τα πολιτικά δικαιώματα [κοινωνικός θάνατος δηλαδή],ακολουθούσε κατάσχεση της περιουσίας και τέλος η εξορία.   Ιδιώτης σήμερα είναι αυτός που δεν ασκεί δημόσιο λειτούργημα ή δεν είναι δημόσιος ή κρατικός υπάλληλος. Και τέλος με την επιστημονική (ιατρική) έννοια του όρου  σημαίνει αυτόν που πάσχει από ιδιωτεία, είναι δηλαδή πνευματικά ανάπηρος, ηλίθιος.

Η λέξη προέρχεται από το επίθετο της αρχαίας Ελληνικής  ίδιος (=ατομικός) και την παραγωγική κατάληξη –ώτης.

Στον αντίποδα δημόσιος είναι αυτός που ανήκει στο δήμο, στον λαό, στην κοινότητα, ο κρατικός, ο κοινός.

Η λέξη δημοκρατία αποτελείται από τα συνθετικά ‘δήμος’ (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και ‘κράτος’ (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Η λέξη ‘κράτος’ είναι μία απροσδόκητα σκληρή λέξη. Στις λέξεις ‘μοναρχία’ και ‘ολιγαρχία’ το δεύτερο συνθετικό ‘άρχω’ σημαίνει ‘κυβερνώ, οδηγώ, κυριαρχώ’. Είναι πιθανό ο όρος ‘δημοκρατία’ να επινοήθηκε από τους δυσφημιστές της που απέρριπταν την πιθανότητα μίας, ούτως ειπείν, ‘δημαρχίας’. Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αρχική απόχρωση, ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αθηναίους δημοκρατικούς. Η λέξη παρουσιάζεται στον Ηρόδοτο, που έγραψε μερικά από τα πρωιμότερα σωζόμενα γραπτά, αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Δεν είναι σίγουρο ότι η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π. Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος ‘Δημοκράτης’, που προφανώς δόθηκε από τους γονείς στο παιδί τους ως ένδειξη δημοκρατικής νομιμότητας.  Ο όρος δημοκρατία, πάντως, ουσιαστικά δηλώνει ‘το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συνέλευσης των εχόντων πολιτικά δικαιώματα’.

Σήμερα θα ήταν πιο δόκιμο να ονομάσουμε το πολίτευμά μας ιδιωτικοκρατία, ή εναλλακτικά ιδιωτικοαρχία. Και ο καθένας ας επιλέξει τι σημαίνει γι αυτόν το πρώτο συνθετικό… Ο όρος αυτός θα μπορούσε κάλλιστα να καθιερωθεί  για να περιγράψει αμφίδρομα το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών ,των εχόντων, και αυτοί που άρχονται είναι οι ιδιώτες οι idiots.