Από πού και γιατί* - Γαλαξίας

Τη φωτεινή λευκάζουσα λεωφόρο που αντικρίζουμε τη νύχτα, όταν σηκώσουμε το κεφάλι μας και στρέψουμε τα μάτια μας στον ουρανό την ονόμασαν από την αρχαιότητα γαλαξία.

Η λέξη προέρχεται από το γάλα και ο σχετικός μύθος που αιτιολογεί την ετυμολογία της  είναι της Ήρας, που όταν έμαθε πως ο Ηρακλής τον οποίο  θήλαζε, ήταν νόθο παιδί του Δία, τον τράβηξε απότομα από το στήθος της και το γάλα της σκορπίστηκε στον ουρανό.  Σύμφωνα με παρεμφερή  εκδοχή, ο Ερμής έβαλε στα κρυφά τον Ηρακλή να τραφεί από τα στήθη της Ήρας που κοιμόταν,  όμως το βρέφος δάγκωσε τη θηλή της και το γάλα της Ήρας εκτινάχθηκε στο σύμπαν  σχηματίζοντας τον Γαλαξία. Ο Πλούταρχος  δίνει την ετυμολογική ερμηνεία του γαλαξία από την χροιά του: «δια δε τη λευκόχροιαν γαλαξίας ονομαζόμενος».

Άλλος μύθος θεωρεί τη «φωτεινή λεωφόρο»  δημιούργημα του Ηλίου, λόγω της καθημερινής πορείας του και σε μία παραλλαγή του, ως «την οδόν του Φαέθοντος» και της καταστροφικής διαδρομής του άρματος του ήλιου που κακώς του εμπιστεύτηκε ο πατέρας του ο Απόλλων.

 Οι Λατίνοι επηρεασμένοι από τους ελληνικούς  μύθους  αποκάλεσαν τον γαλαξία   via lactea : γαλακτική οδό, εξ ου αγγλ.: milky way. αλλά και galaxy . Κατά τον Ρωμαίο ποιητή Οβίδιο, η οδός αυτή οδηγούσε στο ανάκτορο του Διός.

Για τους Χριστιανούς ο γαλαξίας γίνεται: «το ζωνάρι της Παναγιάς», «ο Ιορδάνης ποταμός» και για τους ρωμαικαθολικούς ο δρόμος που περπάτησε  ο San Giacomo.

 Ενδιαφέρον παρουσιάζει και  ένας φιλανδικός μύθος συμφωνα με τον οποίο ο γαλαξίας είναι ο δρόμος των πουλιών λινουνράτα στα φιλανδικά. (Την ίδια λέξη χρησιμοποιούν και σήμερα). Οι Φινλανδοί  είχαν παρατηρήσει ότι τα αποδημητικά πουλιά χρησιμοποιούσαν τον Γαλαξία ως οδηγό για να ταξιδέψουν νότια, όπου πίστευαν ότι βρίσκεται το Λιντουκότο (το σπίτι των πουλιών). Η παρατήρηση αυτή επιβεβαιώθηκε επιστημονικά πολλούς αιώνες αργότερα.

 Ο Δημόκριτος  τον 5^ο  αιώνα π.Χ. ήταν ο πρώτος που ισχυρίσθηκε (χωρίς όργανα)ότι ο Γαλαξίας αποτελείται από απομακρυσμένα άστρα: «Γαλαξίας εστί πολλών και μικρών και συνεχών αστέρων, συμφωτιζομένων αλλήλοις, συναυγασμός δια την πύκνωσιν» Για να τον επιβεβαιώσει αρκετούς αιώνες αργότερα ο Γαλιλαίος

 Η λέξη γαλαξίας  αυτούσια η μεταφρασμένη πέρασε  και σε άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες: galaxy ή Milky way στην Αγγλική, galassia ή via lacteal στην Ιταλική, Galaxie ή voie lactee στη Γαλλική,Galaxie ή Milchstrasse  στη Γερμανική.

*Καθημερινά στο ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ στις 07:55 και 17:55 http://webradio.ert.gr/