Από πού και γιατί - Ηχομιμητικές λέξεις, βάρβαρος

Ηχομιμητικές είναι οι λέξεις που σχηματίζονται, από τη μίμηση ενός ήχου ή τον υπαινιγμό της πηγής του ήχου που τις περιγράφει. Ο όρος ηχομιμητικός είναι μεταφραστικό δάνειο από τη γερμανική λέξη LAUTNACHAHMEND. 

Η ηχητική ονοματοποιία στα νέα ελληνικά περιλαμβάνει πολλά λήμματα, αρκετά από αυτά προέρχονται από το ζωικό βασίλειο:  Από το νιάου της γάτας έχουμε το νιαούρισμα και το νιαουρίζω, αντίστοιχα από το γαβ του σκύλου το γάβγισμα και το γαβγίζω, το κράξιμο και το κράζω από τον κόρακα, ο οποίος κόρακας, κόραξ στην καθαρεύουσα, προέρχεται από την ηχομιμητική ινδοευρωπαϊκή ρίζα ker/kor, και την κατάληξη -αξ που ήταν συνηθισμένη στην αρχαία ελληνική. Η κουκουβάγια, ο κούκος το τζιτζίκι, το ζουζούνι, ο κόκορας, το κακάρισμα, το βέλασμα, το μουγκρητό το μουγκρίζω είναι μερικά από τα πιο συνηθισμένα 

Αφήνουμε το ζωικό βασίλειο και πάμε τώρα στο  αχ,το βαχ, το ματς, το μουτς, το μπαμ, το μπουμ μπόμπα το μπουμπουνητό, τη βόμβα, υο βόμβο, τον πάταγο, τον παφλασμό, τον φλοίσβο,  τον γδούπο ο χάχα που χαχανίζει, τον βάρβαρο που βαρβαρίζει, παραβιάζει δηλ. τους γραμματικούς κανόνες  και την αισθητική της
γλώσσας. Από τον ήχο βαρ- που άκουγαν οι Έλληνες από τους ομιλούντες αλλόφωνα (άλλη φωνή εκτός της ελληνικής) προήλθε η λέξη βάρβαρος. Σύμφωνα πάντως με τον Κακριδή: «Στους αρχαίους Έλληνες βάρβαρος αρχικά σημαίνει κάθε λαό αλλόγλωσσο, χωρίς καμιά μειωτική απόχρωση. Και κάθε άνθρωπος, που δεν έχει για μητρική του γλώσσα τα ελληνικά, είναι βάρβαρος, άσχετα με την πνευματική του και ψυχική του καλλιέργεια.

 Ώστε βάρβαρος δεν θα πει παρά αλλόγλωσσος. Και από πού παράγεται η λέξη; Από την επανάληψη της συλλαβής βαρ-. Όταν ακούει κανείς μια γλώσσα που δεν την ξέρει, οποιαδήποτε και να είναι η γλώσσα αυτή, τη νιώθει σαν μια σειρά από συλλαβές δίχως νόημα, σαν ένα λόγο αδιάρθρωτο, χωρίς κλίση, χωρίς σύνταξη, χωρίς κανόνες. Ο πρώτος που έπλασε τη λέξη βάρβαρος θα άκουσε κάποιους ξένους να μιλούν, και με την επανάληψη της συλλαβής βαρ- θέλησε να αποδώσει την παράξενη ακουστική εντύπωση που του έκανε ο ακατανόητος αυτός λόγος. Το παράξενο είναι πως η λέξη βάρβαρος δεν είναι καν ελληνική, είναι βαρβαρική. Στα παλιά ινδικά barbara σημαίνει τραυλός. Και οι Ινδοί και οι Έλληνες όμως έχουν δανειστεί τη λέξη από τους Σημίτες: barbar και barbaru στα σουμερικά και στα βαβυλωνιακά έχει τη σημασία του ξένος, αλλοεθνής.»

Η αλλαγή στη σημασία της με υποτιμητικό της νόημα επήλθε σταδιακά μετά τα συγκλονιστικά συμβάντα του Πελοποννησιακού πολέμου και των αμέσως επόμενων δεκαετιών.  Oι κύριες αιτίες της αλλαγής  ήταν η  προσάρτηση των ελληνικών πόλεων της Mικράς Aσίας στο περσικό κράτος το 378 π.X. και το διαρκώς αυξανόμενο βάρος της περσικής διπλωματίας. Όταν ο Φίλιππος της Mακεδονίας υπέταξε την Eλλάδα και άρχισε να εξοπλίζεται για να πολεμήσει τους Πέρσες, εμφανιζόταν ως υπέρμαχος της ελληνικής ηθικής και πολέμιος του κόσμου των βαρβάρων. Eκείνη την εποχή εθεωρείτο αυτονόητο ότι ο μη "Έλλην" εχθρός έπρεπε αναγκαστικά να είναι βάρβαρος, ο οποίος όχι μόνο μιλούσε μία ακατανόητη γλώσσα, αλλά επιπλέον ήταν απολίτιστος και δίχως παιδεία. H λέξη βάρβαρος πήρε τη σημασία που διατηρεί στις μέρες μας κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες του 4ου αι. π.X.»