Από πού και γιατί. Συκώτι - Σύκο

Στη νέα ελληνική η λέξη συκώτι, έχει αντικαταστήσει την αρχαιοελληνική λέξη ήπαρ.  Βέβαια ο όρος "ήπαρ" συναντάται και σήμερα σε λέξεις ως πρώτο συνθετικό σε ιατρικούς όρους  όπως, ηπατίτιδα, ηπατολόγος, αλλά και σε λαϊκές φράσεις, όπως η πολύ γνωστή "μου κόπηκαν τα ήπατα. Να επισημάνουμε εδώ ότι στην αρχαιότητα θεωρούσαν το ήπαρ ως κέντρο του θάρρους  του φόβου και του θυμού. "Μου έπρηξες το συκώτι", λέμε για να δηλώσουμε ότι η υπομονή μας εξαντλείται. "Μη χαλάς το συκώτι σου" συμβουλεύουμε κάποιον που θυμώνει για ανάξιο λόγο.

Το συκώτι λοιπόν, προέρχεται από το φουα γκρα των αρχαίων, οι οποίοι τάιζαν αποκλειστικά με σύκα κάποια ζώα, κυρίως γουρούνια και χήνες, για να αποκτήσουν "συκωτόν ήπαρ" και να νοστιμίσει το συκώτι τους. Το¨συκωτόν ήπαρ" λοιπόν, το ήπαρ ζώου θρεμμένου αποκλειστικά με σύκα, μας έδωσε τη λέξη συκώτι, καθώς με την πάροδο του χρόνου, ο επιθετικός προσδιορισμός αντικατέστησε το προσδιοριζόμενο, και το ήπαρ από το συκωτόν έγινε συκώτι. Η έκπτωση του ουσιαστικού και η αντικατάστασή του από τον επιθετικό προσδιορισμό είναι γλωσσικό φαινόμενο στο οποίο έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν, το νερό από το νεαρόν (φρέσκο) ύδωρ, ο πανικός, από τον πανικό τρόμο που προκαλούσαν οι ακόλουθοι τού Πάνα στις Διονυσιακές γιορτές, ο ποντικός μυς από τα από τους μύες που κουβαλούσαν από τον Πόντο μαζί με τα σιτηρά οι τριήρεις στον Πειραιά, και πιο πρόσφατο το πούρο, που πήρε το όνομα του από την ετικέτα puro (καθαρό) tobaco που έφεραν τα πούρα όταν πρωτοεισήχθησαν στην Ελλάδα. Και ολοκληρώνουμε με τον συκοφάντη, ο οποίος σύμφωνα με τον Σαραντάκο προέρχεται από τους καταγγέλλοντες παράνομες ερωτικές σχέσεις.(Σύκον+φαίνω) τα συνθετικά της λέξης, και καθώς η λέξη σύκον προσδιόριζε το γυναικείο γεννητικό όργανο, η εκδοχή αυτή μοιάζει επικρατέστερη της ευρέως διαδεδομένης, ότι δηλαδή η λέξη προήλθε από αυτούς που κατήγγελλαν τους λαθραίους εξαγωγείς σύκων. Άλλωστε το σύκο είναι διαχρονικά, με διάφορους τρόπους σχετικό με την σεξουαλικότητα, καθώς σύμφωνα με την αφήγηση της βίβλου οι πρωτόπλαστοι με φύλλον συκής κάλυψαν τα μόρια τους, μόλις αντιλήφθηκαν ότι είναι γυμνοί. Επίσης το φύλλο συκής χρησιμοποιήθηκε  το μεσαίωνα από καλλιτέχνες που αναγκάστηκαν να καλύψουν τα γεννητικά όργανα σε νέα αλλά και σε υπάρχοντα έργα τέχνης, αγάλματα και πίνακες.