*Από πού και γιατί: Πρόσφυγες και Μετανάστες

Καθώς ο πληθυσμός των ανθρώπων  που αναγκάζεται να αφήσει το σπίτι του εξαιτίας της βίας και των συρράξεων ολοένα και αυξάνεται παγκοσμίως, οι λέξεις εμφανίζονται όλο και πιο συχνά στον  δημόσιο διάλογο. 

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται στη Συνθήκη του 1951, καθώς και στο καταστατικό της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, πρόσφυγες είναι τα άτομα που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους εξαιτίας του φόβου διώξεων, διαμαχών, γενικευμένης βίας, ή άλλων καταστάσεων που έχουν διαταράξει σοβαρά την έννομη τάξη και, ως αποτέλεσμα, δικαιούνται διεθνούς προστασίας. 

 Ετυμολογικά η λέξη πρόσφυγας -πρόσφυξ στην αρχαία ελληνική- προέρχεται από την πρόθεση προς και το ρήμα φεύγω. Πρόσφυγας είναι αυτός που προσφεύγει, που ζητά δηλαδή ή επικαλείται τη βοήθεια ή την παρέμβαση κάποιου (ατόμου, αρμόδιας αρχής κ.λπ) Η λέξη είναι μεταγενέστερη, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν όπως ξέρουμε και από τις τραγωδίες, τη λέξη «ικέτης» δηλαδή αυτός που ικετεύει που εκλιπαρεί.

Ικεσία σημαίνει θερμή παράκληση - Προστάτης της ήταν ο Ικέσιος Δίας.   Η ικεσία ήταν ένας σημαντικός θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας που ισχυροποιούσε τους συνεκτικούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων. Τα ομηρικά έπη παραδίδουν πολλές πληροφορίες για το σεβασμό, με τον οποίο αντιμετωπιζόταν η ικεσία, καθώς και για το τελετουργικό της. 

Η λέξη μετανάστης προέρχεται από την πρόθεση μετά και το ρήμα ναίω: κατοικώ, διαμένω, βρίσκομαι.

Αν και δεν υπάρχει επίσημος νομικός ορισμός για τον διεθνή μετανάστη, η πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι διεθνής μετανάστης είναι όποιος αλλάζει τον τόπο συνήθους κατοικίας του/της, ανεξαρτήτως του λόγου μετανάστευσης ή του νομικού καθεστώτος. Οι λέξεις μετανάστης και πρόσφυγας δεν έχουν την ίδια σημασία και η σύγχυση μεταξύ των δύο όρων μπορεί συχνά να οδηγήσει σε παρανοήσεις. Ενώ οι πρόσφυγες ζητούν καταφύγιο σε άλλη χώρα εξαιτίας ένοπλης σύρραξης ή δίωξης, οι μετανάστες φεύγουν από τη χώρα τους για να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους, να σπουδάσουν, να ενωθούν με φίλους ή συγγενείς ή για άλλους λόγους. Οι μετανάστες μπορεί να μη διατρέχουν άμεσο κίνδυνο αν επιστρέψουν στη χώρα τους, αλλά συχνά φεύγουν υπό πολύ δύσκολες συνθήκες.

Ενώ οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις, όπως η προσαρμογή σε διαφορετικό περιβάλλον, η εκμάθηση άλλης γλώσσας, το νομικό καθεστώς τούς αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο, καθώς το διεθνές δίκαιο δίνει δικαίωμα στους πρόσφυγες να αναζητήσουν ασφάλεια σε μια άλλη χώρα, δεν επιτρέπεται η επιστροφή τους στη χώρα που άφησαν. Αυτός ο κανόνας δεν ισχύει για τους μετανάστες. Το κάθε κράτος έχει τους δικούς του μεταναστευτικούς νόμους και διαδικασίες. Όμως, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες έχουν ένα κοινό βασικό στοιχείο, είναι άνθρωποι, έχουν ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και αξιοπρέπεια.Πολλοί άνθρωποι μεταναστεύουν λόγω φτώχειας, έλλειψης τροφής ή επειδή αντιμετωπίζουν άλλες προκλήσεις, όπως φυσικές καταστροφές ή περιβαλλοντικά προβλήματα. Για να χαρακτηρισθεί ο αιτήσας άσυλο πρόσφυγας ή μετανάστης πρέπει να έχει ολοκληρωθεί  η εξέταση της αίτησης που έχει υποβάλει και δεν αποτελεί επαρκές κριτήριο η χώρα από την οποία προέρχεται. 

* Καθημερινά (Δευτ-Παρ) 7και55 και 17και55 στο Πρώτο Πρόγραμμα https://webradio.ert.gr/proto/