Από πού και γιατί - Αιδώς Αργείοι

 Η φράση «Αιδώς Αργείοι» που σε απλά ελληνικά σημαίνει «Ντροπή (σας) Αργείοι». Χρησιμοποιείται απαξιωτικά ως επίπληξη σε ομάδες ανθρώπων όταν λένε ή κάνουν πράγματα ντροπιαστικά. Σπανιότερα η φράση χρησιμοποιείται και ως ατομική επίπληξη. Τη φράση αυτή που την πρωτοσυναντάμε δύο φορές στην Ιλιάδα του Ομήρου αναφέρεται σε όλους τους Έλληνες και όχι μόνο στους καταγόμενους από το Άργος, καθώς «Αργείους» και «Δαναούς» αποκαλούσαν ολόκληρο το στράτευμα των Αχαιών. Ο πρώτος που την φώναξεείναι ο Στέντορας στην προσπάθειά του να παρακινήσει τους Έλληνες να δείξουν θάρρος στον αγώνα εναντίον των Τρώων, μετά την αποχώρηση του Αχιλλέα από τη μάχη. Με με την ίδια φράση επέπληξε ο Αίαντας τους Αργείους όταν φοβισμένοι και καταπτοημένοι  ανέχονταν τους Τρώες να απειλούν με κάψιμο τα πλοία τους. Λόγιος  δανεισμός από την αρχαία ελληνική η αιδώς με προέλευση από το ρήμα αιδέομαι -ούμαι που σημαίνει σέβομαι, ντρέπομαι, συγχωρώ. 

Τι είναι όμως η αιδώς; Δεν έχει σχέση με ενοχές και  τύψεις, είναι η ηθική συνείδηση, ο σεβασμός στους άγραφους νόμους, το φιλότιμο, ο αυτοσεβασμός. Δεν σχετίζεται με την ντροπή ή τον φόβο που νιώθει κάποιος, όταν γίνεται αντιληπτός από τους άλλους ότι δεν προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της κοινότητας που ζει (το συναίσθημα αυτό εκφραζόταν με τη λέξη αισχύνη). Είναι η ντροπή που νιώθει απέναντι στις εσωτερικευμένες αξίες, στον κώδικα τιμής, στη φωνή της κρίσης. Η ομόρριζη λέξη αιδοίο προέρχεται ετυμολογικά από το επίθετο «αἰδοῑος», που σημαίνει «άξιος σεβασμού, σεβαστός». Το επίθετο αυτό αποδίδεται άλλωστε και στον Δία (Αἰδοῑος Ζεύς – ο Δίας ως θεός του ελέους).  Επίσης Αναιδής αυτός που δεν σέβεται Αιδεσιμολογιώτατος : Προσφωνείται ο έγγαμος ιερέας με πτυχίο Ανωτάτης  Σχολής και Αιδεσιμώτατος :  ο έγγαμος ιερέας άνευ πτυχίου.

Η αξία της αιδούς που συγκρατούσε τον άνθρωπο και τον έκανε ικανό να ζει με τους συνανθρώπους του με αρμονία αντιστοιχεί με τη σημερινή έννοια της κοινωνικής συνείδησης. Η κοινωνική συνείδηση είναι η γνώση ενός κώδικα εσωτερικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, δηλαδή αντίληψη των αρχών, των αξιών και των κοινωνικών θεσμών. Αυτά καθιστούν δυνατή τη συνύπαρξη, τη συνεννόηση, τη συναλλαγή, ενώ παράλληλα περιορίζεται η αντιπαλότητα, η αυθαιρεσία, η αβεβαιότητα, η αποστασιοποίηση.

Εδραιώνεται, όμως, όταν όλοι οι πολίτες (άρχοντες και αρχόμενοι) συμπεριφέρονται βάσει αυτού του κώδικα.