Από πού και γιατί - ευθύνη

  Με τη λέξη ευθύνη ορίζουμε την υποχρέωση από μια θέση που κατέχει κάποιος να ανταποκριθεί σε ορισμένη εντολή, καθήκον ή υπόσχεση, αλλά και την υπαιτιότητα για όποια αρνητική εξέλιξη που έχει να κάνει με δόλο ή αμέλεια. Στην αρχαία Ελλάδα η εύθυνα, από το ρήμα ευθύνω, ήταν ένας θεσμός της αθηναϊκής δημοκρατίας που υποχρέωνε κάθε δημόσιο αξιωματούχο στο τέλος της θητείας του  να λογοδοτήσει δημόσια για τα πεπραγμένα του. Ο πολίτης που ασκούσε αυτόν τον δημόσιο έλεγχο ήταν ο εύθυνος -ενώ ο ελεγχόμενος αξιωματούχος ο υπεύθυνος. Ταξιδεύοντας προς τη ρίζα της λέξης φτάνουμε στο ρήμα είμι  του οποίου όλοι οι τύποι της οριστικής -είμι, εί, είσι, ίμεν, ίτε, ίασιν- χρησιμοποιούνται ως μέλλων του ρήματος έρχομαι, με τη σημασία θα έρθω, θα πάω. Τα θέματα του είμι είναι δύο, ει με έψιλον γιώτα, το ισχυρό και ι, γιώτα, το ασθενές. Από το ασθενές θέμα έχουμε πολλά παράγωγα.  Ι-τός,  είναι αυτός που μπορείς να τον διαβείς, ο αμαξιτός, ο βατός σε άμαξες, ο προσ-ιτός και ο απρόσ-ιτος. Επίσης

Εισ-ι-τήριο, εξ-ι-τήριο, ί-της (τολμηρός), ι-ταμός (θρασύς),ανεξ-ι-τηλος, αυτός που δεν σβήνεται, δεν ξεθωριάζει με το πέρασμα του χρόνου ή με ανθρώπινη επέμβαση και ι-θύς που είναι ιωνικός τύπος του επιθέτου ευθύς, δηλαδή ίσιος, ντόμπρος ευθύς χαρακτήρας. Ιθύς, ευθύς είναι αυτός που μιλάει στα ίσια χωρίς περιστροφές ή υπεκφυγές.  Η μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος ἰθύνω, ο ιθύνων είναι λόγιο αρχαιοπρεπές δάνειο που διαχρονικά περιγράφει αυτόν  που κατευθύνει, που καθοδηγεί, που είναι αρχηγός ή επικεφαλής και φυσικά έχει την ευθύνη. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στο νεολογισμό, τη σύνθετη λέξη «ανευθυνοϋπεύθυνος» που έπλασε η λαϊκή θυμοσοφία  για να στηλιτεύσει όσους ενώ κατέχουν θέση ευθύνης,  προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν την ανάληψη οποιασδήποτε ευθύνης. Τέλος το πλέον συνηθισμένο λάθος στη χρήση των λέξεων που συγκροτούν την ομάδα των παραγώγων τού ευθύνω σχετίζεται με τα ουσιαστικά ευθύνη και υπευθυνότητα. Το ουσιαστικό υπευθυνότητα δεν είναι συνώνυμο της ευθύνης, δηλώνει  τη συναίσθηση της ευθύνης, την απόλυτη επίγνωση και τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ευθύνη.