Παρασκευή 19 Αυγούστου 2022

Από πού και γιατί* - Νεολογισμός

  Ως νεολογισμός ή νεολεξία ορίζεται ο σχηματισμός νέων λέξεων  ή η χρήση
παλαιών με σημασία διαφορετική. Αυτό μπορεί να γίνει με σύνθεση, με δανεισμό από άλλη γλώσσα ή με τροποποίηση μιας ήδη υπάρχουσας λέξης. Ο νεολογισμός ως όρος συναντάται πρώτη φορά στον Αδαμάντιο Κοραή. Η λέξη «νεολογισμός» που εισήγαγε ήταν η ίδια ένας νεολογισμός. Στον Κοραή οφείλουμε και τη λέξη πολιτισμός που την επινόησε το 1802. Σε μια επιστολή του προς τον φίλο του, Αλέξανδρο Βασιλείου που τον είχε ρωτήσει πως θα απέδιδε στα Ελληνικά τη λέξη civilitation, ο Κοραής έγραψε: «Του civilisation λέξιν παραστατικήν δεν έχομεν ακόμη· ο Στράβων την ονομάζει σχεδόν πάντοτε Ημέρωσιν, επειδή τούτο αληθώς είναι η civilisation.

Αλλά τίς θέλει υποφέρει [: ποιος θα ανεχόταν] το ημέρωσις περί ημών; Οχι μόνον για την εθνικήν φιλαυτίαν, αλλά και διότι μητ' είναι κατά πάντα αληθές»

«Αν ήμην εγώ ο μεταφραστής, ήθελα παρακινδυνεύση να ονομάσω Πολιτισμόν την civilisation»   

Οι νεολογισμοί αφθονούν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, και υποστηρίζεται ότι με τη χρήση τους πλουτίζεται το λεξιλόγιο και η εκφραστικότητα της γλώσσας.

 Στον ιστότοπο της Ακαδημίας Αθηνών διαβάζουμε ότι "Σε θεσμικό επίπεδο η καταγραφή και μελέτη των νεολογισμών της Ελληνικής έχει ανατεθεί στο Κέντρον Ερεύνης Επιστημονικών Όρων και Νεολογισμών (ΚΕΕΟΝ).  Η έρευνα του ΚΕΕΟΝ βασίζεται στην πρωταρχική έννοια του νεολογισμού, σύμφωνα με την οποία, νεολογισμός χαρακτηρίζεται κάθε νέα λέξη (ή κάθε νέα σημασία λέξης) που εμπλουτίζει το λεξιλόγιο μιας γλώσσας, καθώς χρησιμοποιείται από  τη γλωσσική κοινότητα, ενεργητικά ή παθητικά, π.χ. οι λέξεις διακαναλικός,  βιοτρομοκρατία. Στη γλώσσα μας φυσικά υπεισέρχονται και ξενόγλωσσοι νεολογισμοί (βλ. τα αγγλ. hyperlink, flexicurity, brainstorming δηλ. υπερσύνδεσμος, ελαστική ασφάλιση, καταιγισμός ιδεών όπως έχουν αποδοθεί αντίστοιχα από την Ακαδημία Αθηνών).Οι ξένες λέξεις της Ελληνικής αποτελούν νεολογισμούς από άμεσα δάνεια στην περίπτωση που αυτές χρησιμοποιούνται αυτούσιες από την Αγγλική, όπως οι σχηματισμοί think tank, cloud computing, cd κ.λπ. Η χρήση όμως της ελληνικής απόδοσής τους π.χ. καταιγισμός ιδεών αντί brainstorming διαμορφώνει νεολογισμούς που προέρχονται από έμμεσο δανεισμό και γι’ αυτό οι τελευταίοι ονομάζονται έμμεσα ή μεταφραστικά δάνεια".


* Καθημερινά στο ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  https://www.ertecho.gr/radio/proto/ (Δευτέρα - Παρασκευή)στις 7:56 και στις 18:56 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΟΠΗΚΕ ΤΟ ΡΕΥΜΑ

 Έπρεπε να κοπεί το ρεύμα για να πιάσω το μολύβι.                                Ο κόσμος -τι λέξη!- καταρρέει.                             ...