Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2023

Από πού και γιατί - Μελαγχολία

 Αν πληκτρολογήσεις το λήμμα "μελαγχολία" στο διαδίκτυο εμφανίζονται περισσότερα από πενήντα χιλιάδες αποτελέσματα. Διαχρονικό δάνειο από την αρχαία Ελληνική, η μελαγχολία συντίθεται από το επίθετο μέλας, μαύρος και τη χολή, πέρασε σε πολλές ξέν. γλώσσες, πβ. αγγλ. melancholy, γαλλ. mélancolie, γερμ. Melancholie κ.ά.  Οι ρίζες της  φτάνουν βαθιά στην ιστορία. Κατά την αρχαιότητα, ήδη από την ιπποκρατική Ιατρική, καθιερώθηκε η χυμοπαθολογική θεωρία, σύμφωνα με την οποία η αρμονική συνύπαρξη των τεσσάρων  χυμών στο σώμα, -της μέλαινας χολής , που αντιστοιχεί στο στοιχείο της  Γης,  του φλέγματος,  στο στοιχείο του Ύδατος, του αίματος,  στο στοιχείο του Αέρος και της ξανθής χολής, που αντιστοιχεί στο στοιχείο του Πυρός- διατηρεί τον οργανισμό του ανθρώπου σε υγιή κατάσταση.  Στα πρώτα χρονικά έργα της «Ιπποκρατικής Συλλογής», η «μελαγχολία» αναφέρεται στον χαρακτήρα  του ανθρώπου στον οποίο η μαύρη χολή είναι ο κυρίαρχος χυμός. Οι Ιπποκρατικοί όταν αναφέρονταν στον μελαγχολικό τύπο ανθρώπου δεν τόνιζαν ιδιαίτερα τις ψυχολογικές προεκτάσεις της συγκεκριμένης ιδιοσυγκρασίας. Η επιρροή των χυμών στην ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων αναλύθηκε διεξοδικά αρκετά αργότερα από τον Γαληνό, τον 2ο αιώνα μ.Χ.  και τον Αριστοτέλη, που στο εργο «Προβλήματα», φαίνεται να ενδιαφέρεται για τον «ιδιαίτερο» αυτόν χυμό, εντοπίζοντας την επιρροή του στον χαρακτήρα και στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Θα πρέπει ωστόσο να έχουμε υπ’ όψη ότι ο Αριστοτέλης δεν ήταν ιατρός και δεν τον ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι νοσολογικές οντότητες αυτές καθ’ εαυτές, αλλά η επίδρασή τους στον άνθρωπο.

Στο σύγγραμμα «Προβλήματα» η μελαγχολία αναφέρεται ως θετικό γνώρισμα υγιούς και εξόχως δημιουργικού χαρακτήρα και μάλιστα πολύ ευεργετικό για την ανάδειξη μεγάλων δημιουργών και επικράτηση του δικαίου μέσα στην κοινωνία. Εκεί καταγράφονται ως μελαγχολικοί χαρακτήρες: ο Ηρακλής, ο ημίθεος ήρωας των Δωριέων και ολόκληρης της Ευρώπης· ο Αίας ο Τελαμώνιος, ο γενναιότερος ήρωας του τρωικού πολέμου· οι φιλόσοφοι Εμπεδοκλής, Σωκράτης, Πλάτων· ο βασιλιάς της Σπάρτης Λύσανδρος και πολλοί άλλοι φιλόσοφοι, πολιτικοί, ποιητές και καλλιτέχνες.

Δύο είναι σήμερα οι επικρατέστεροι ορισμοί για τη “μελαγχολία“ : ο πρώτος αφορά την υποτονική διάθεση, θλίψη και τάση απομόνωσης, και ο δεύτερος την ακραία παθολογική κατάθλιψη. Το κοινό λοιπόν χρησιμοποιεί την πρώτη ερμηνεία, ενώ οι ψυχίατροι κλινικά αναφέρονται στη δεύτερη.

 Οι φιλοσοφικές προσεγγίσεις είναι πολύ περισσότερές και συνθέτουν ένα παράδοξο παζλ "Για όσους επιλέγουν τη σκέψη και τη γνώση δεν υπάρχουν χαρούμενες ζωές." υποστήριζε ο Νίτσε, ο Βίκτωρ Ουγκώ
θεωρούσε ότι: Η μελαγχολία είναι η ευτυχία του να είσαι θλιμμένος. Ο Μπωντλαίρ Δεν μπορούσε να συλλάβει κάποιο τύπο ομορφιάς, στον οποίο δεν υπάρχει μελαγχολία.

     Στο ίδιο μήκος κύματος κι ο Ρουμάνος αφοριστής φιλόσοφος Εμίλ Σοριάν που έγραψε πως: "Σε έναν κόσμο χωρίς μελαγχολία, τα αηδόνια θα άρχιζαν να ρεύονται". Ενώ πάντως θα συμφωνήσω με τον Άγγλο στοχαστή Ρόμπερτ Μπάρτον που τον αντιγράφω αυτολεξεί και: "Γράφω για τη μελαγχολία για να γλιτώσω με αυτήν την απασχόληση, από τη μελαγχολία. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αιτία της μελαγχολίας από την αδράνεια. Δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία από την απασχόληση με κάτι."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Απογείωση 1976

 Στην εξέδρα του αποχαιρετισμού  το  μαντήλι που ανέμισες  ένα τόνο πιο σκούρο απ' τη θάλασσα δύο απ' τον ουρανό τρύπα σκοτεινή στα ...