Από πού και γιατί - όχλος

 Ως όχλο χαρακτηρίζουμε το ανοργάνωτο πλήθος ανθρώπων που δρα παρορμητικά και παρουσιάζει μια ασταθή, ανορθολογική στάση από την οποία απουσιάζει ο κοινωνικός αυτοέλεγχος. Αποτέλεσμα αυτών των χαρακτηριστικών είναι  αλόγιστες πράξεις βίας και παράνοιας που συνιστούν κυρίαρχο τρόπο έκφρασής του. Στον όχλο τα άτομα εξισώνονται προς τα κάτω με μια ακατανίκητη δύναμη που επιτείνεται από τον μεγάλο αριθμό, την ανωνυμία και την ανευθυνότητα. Συνώνυμο του όχλου είναι το στίφος, όρος που χρησιμοποιείται κυρίως για στρατό που συμπεριφέρεται βάρβαρα και τον συναντάμε συνήθως στον πληθυντικό, στίφη βαρβάρων πολιόρκησαν την πόλη, διαβάζουμε. Επίσης συνώνυμα του όχλου είναι το μπουλούκι το τσούρμο και το ασκέρι, άμεσα δάνεια από την τουρκική, ο συρφετός, η μάζα και το πόπολο από την σλανγκ.  «Όποια κυβέρνηση και να ανέβει την εξουσία, το πόπολο θα παραμείνει πάντα πόπολο, ευκολόπιστο, εύπλαστο ζυμάρι στις βουλές του κάθε λαοπλάνου ηγέτη που ξέρει πως να το κουμαντάρει» Αντίθετο του όχλος, ο δήμος, ο λαός με τη συνταγματική έννοια. Το ρήμα οχλώ συναντάται στον Όμηρο με την σημασία κινώ, διαταράσσω, κυλίω.

Ανάμεσα στα άλλα χαρακτηριστικά των όχλων πρέπει να αναφέρουμε ακόμα την απεριόριστη ευπιστία τους, την υπερβολική συναισθηματικότητά τους, την απρονοησία και την ανικανότητα να επηρεαστούν από έναν συλλογισμό. Η διαβεβαίωση, η μετάδοση, η επανάληψη και το γόητρο, αποτελούν τα μόνα μέσα για να πεισθεί ο όχλος. Η πραγματικότητα, τα λογικά επιχειρήματα και η πείρα δεν ασκούν καμμιά επίδραση στον όχλο. Οι πράξεις του όχλου δεν κατευθύνονται ούτε και ελέγχονται από τη λογική. Επηρεάζονται από τα αισθήματα που προκαλούν οι αναλαμπές της συγκυρίας. Ο όχλος μεταμορφώνει την προσωπικότητα όσων τον αποτελούν. Ο ήπιος και ο βίαιος, ο άξεστος και ο ευγενής, αποκτούν όμοια κριτήρια, ίδιες αντιδράσεις. Ο όχλος δεν σκέφτεται, αισθάνεται. Δεν προσχεδιάζει, κι αψηφά τις συνέπειες. Ο όχλος στερείται μέτρου. Καταρρίπτει κάθε φραγμό, ξεσπώντας επί δικαίων και αδίκων.

O Λε Μπον  στο περίφημο έργο του «η ψυχολογία των μαζών» αναφέρει πως «Καθοριστική για την μάζα είναι η ανάγκη για κάποιον ηγέτη, που δεν πείθει επιχειρηματολογώντας, αλλά με την υποβολή και τον υπνωτισμό, στη βάση των συλλογικών πεποιθήσεων και στην ικανότητά του να οδηγεί την μάζα σε
ανορθόλογη ταύτιση με ιδέες που υιοθετεί ως δικές της. Ο άνθρωπος της μάζας, άβουλος, παράλογος, ετεροκίνητος, χειραγωγούμενος και υποτακτικός, αισθάνεται ότι  έχει σκεφτεί ο ίδιος αυτές τις ιδέες τις οποίες τυφλά και άκριτα ενστερνίζεται».