Η φράση "ουδείς εκών κακός" (παράφραση του ρητού: «ἐπί γε τὰ κακὰ οὐδεὶς ἑκὼν ἔρχεται οὐδὲ ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι, οὐδ” ἔστι τοῦτο, ὡς ἔοικεν, ἐν ἀνθρώπου φύσει, ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν ἀγαθῶν»), που αποδίδεται στον Σωκράτη από τον Πλάτωνα στον Πρωταγόρα (358d) και του ρητού "οὐ γὰρ ἑκὼν ἁμαρτάνει" που αποδίδεται στον Σωκράτη από τον Πλάτωνα στην Πολιτεία (IX, 589c)) ερμηνεύεται απερίσκεπτα ότι ο Σωκράτης λέει ότι αυτός που κάνει μία κακή πράξη δεν έχει την επίγνωση της πράξης του.
Ο Αριστοτέλης σχολιάζει: «Λέει ο Σωκράτης: Έστω ότι ερωτάται ο οποιοσδήποτε άνθρωπος τι θα προτιμούσε από τα δύο, να είναι δίκαιος ή άδικος. Κανένας δε θα διάλεγε την αδικία. Το ίδιο συμβαίνει τόσο στην περίπτωση της ανδρείας και δειλίας όσο και σε όλες τις υπόλοιπες αρετές. Είναι, έτσι, φανερό ότι όσοι τυχόν είναι άνθρωποι κακοί, δεν είναι με τη θέλησή τους κακοί» (1187a 9.7 και 9.8). Αν όμως γίνει αποδεκτή μια τέτοια άποψη, τότε θα πρέπει να ισχύει και το αντίστροφο: «Άρα και όσοι είναι καλοί, δεν είναι με τη θέλησή τους καλοί» (1187a 9.8). Με άλλα λόγια, εφόσον η φύση καθιστά από θέση αρχής τον άνθρωπο καλό –και μόνο η άγνοια μπορεί να φέρει το αντίθετο– τότε το καλό και το κακό στερούνται επιλογής και ματαιώνονται, ως φυσική αναγκαιότητα που ακυρώνει τη βούληση.
Ο Σωκράτης υποστήριζε ότι μόνο με τη γνώση του πραγματικά καλού και του πραγματικά κακού (άποψη που συνδέεται με την ιδέα της ύπαρξης μιας αντικειμενικής αλήθειας) μπορεί να αποφεύγει κανείς το κακό, αναγνωρίζοντας τη γνώση αυτή ως αρετή. Μόνο το καλό μπορούμε να επιθυμούμε, έστω κι αν πλανιόμαστε ως προς τον ορισμό του. Αιτία του κακού δεν είναι, επομένως, η κακία αλλά η άγνοια: αυτό που ο κακός επιθυμεί είναι διαφορετικό από αυτό που κάνει. Αν είχε αληθή γνώση του καλού, όποια κι αν είναι η διαφθορά της ψυχής του, θα μετάνιωνε για τις πράξεις του.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου