Πέμπτη 31 Μαΐου 2018

Από πού και γιατί - Τάξις, taxi, ταρίφα

 
Η αρχαία ελληνική λέξη τάξις προσδιόριζε τον κατ᾿ αναλογίαν καθορισμό φόϱου, βάσει της πεϱιουσίας.
Έτσι από το φόρο που πλήρωνε ο κάθε πολίτης καθοριζόταν και η εισοδηματική τάξη στην οποία ανήκε.  Από τον 7ο π.Χ. αιώνα  ο Σόλων είχε διαιρέσει τους ελεύθερους Αθηναίους σε τέσσερις εισοδηματικές τάξεις: τους πεντακοσιομέδιμνους, τους ιππείς, τους ζευγίτες  και τους θήτες, ανάλογα με το εισόδημα του καθενός. Η κατάταξη αυτή αποτύπωνε ως έναν βαθμό τη στρατιωτική οργάνωση των Αθηναίων. Από τη λέξη τάξις και η λέξη ταξίδι. «Ταξίδιον» ήταν το μικρό εκστρατευτικό σώμα.
Η μετάβαση   του εκστρατευτικού σώματος από τη μία περιοχή στη άλλη μας έδωσε τη σημερινή σημασία της λέξης, που με τον καιρό έχασε τη στρατιωτική της έννοια.  Σήμερα η λέξη TAXIS επανήλθε με λατινικούς χαρακτήρες στο λεξιλόγιο μας ως διαδικτυακή υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών. Από το τάξις προήλθε και η μεσαιωνική λατινική λέξη taxa φόρος, εξ ου και η αγγλική tax φόρος και taxation φορολογία.  Από τη λατινική taxa και την ελληνική μέτρον προήλθε στα τέλη του 19ου αιώνα αρχικά η γερμανική taxameter για να ονομάσει μία συσκευή μέτρησης  του ναύλου που έπρεπε να καταβληθεί, τον αριθμό των ταξιδιών και τα μίλια που διασχίζονταν κατά τη διάρκεια της ημέρας.Όταν λίγα χρόνια αργότερα,  η συσκευή έγινε κοινή στο Παρίσι , οι Γάλλοι δημιούργησαν τον όρο «taximètre» Ο γαλλικός όρος αποδείχθηκε δημοφιλέστερος του γερμανικού και η σύντμηση του σε taxi καθιερώθηκε παγκόσμια για τα  επιβατικά αυτοκίνητα που είναι εφοδιασμένα με ταξίμετρο.Τότε που στην Ελλάδα υπήρχανε ακόμα τα τάλιρα, όταν το κορίτσι ήθελε θάλασσα πλήρωναν διπλή ταρίφα στον Μανώλη Τραμπαρίφα. Η ταρίφα για τα ταξί είναι το τίμημα που πληρώνουμε ως αμοιβή για ένα δρομολόγιο, το κόμιστρο. Χρησιμοποιείται μειωτικά για τις υπερβολικές αμοιβές που ζητούν όσοι ασκούν επάγγελμα που θεωρείται λειτούργημα, όπως Γιατροί, καθηγητές, παπάδες, αλλά και τις υπερβολικές ποινές που επιβάλλουν, δικαστές και στρατιωτικοί. Δύο χρονάκια είναι η ταρίφα του προέδρου, προϊδεάζουν τον πελάτη τους οι δικηγόροι που έχουν κι αυτοί τη δική τους ταρίφα, και 10 μέρες φυλακή, λένε στο στρατό, είναι η ταρίφα του επιλοχία αν σε βγάλει στην αναφορά. Η λέξη είναι δάνειο από την ιταλική tarifaκαθορισμένη-γνωστοποιημένη τιμή που έλκει την καταγωγή της από την αραβική tar’af που σημαίνει δημοσίευση από το ρήμα ‘arraf «γνωστοποιώ, δημοσιεύω πληροφορώ».  Σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης πάντως, θα ήταν πιο δόκιμο, να αποκαλούμε ταρίφες τους δημοσιογράφους, κι όχι τους ταξιτζήδες, όπως με υποτιμητική διάθεση καθιερώθηκε.   

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΟΠΗΚΕ ΤΟ ΡΕΥΜΑ

 Έπρεπε να κοπεί το ρεύμα για να πιάσω το μολύβι.                                Ο κόσμος -τι λέξη!- καταρρέει.                             ...