Από πού και γιατί* - Αγνωστικισμός

 Αγνωστικισμός (αγγλ. agnosticism) Είναι η Φιλοσοφική-γνωσιολογική θεωρία, σύμφωνα με την οποία η έσχατη πραγματικότητα, η ουσία της φύσης, η ύπαρξη του Θεού ή η καταγωγή του σύμπαντος είναι αλήθειες που θα παραμείνουν άγνωστες για τον άνθρωπο, αφού δεν μπορεί να γνωρίζει τίποτα πέρα από τις δικές του πνευματικές λειτουργίες. Παρ' όλα αυτά, ο αγνωστικισμός δεν αρνείται το απόλυτο. Αρνείται να δεχτεί την ύπαρξη αποδείξεων για τη φυσική βάση της θρησκείας, επειδή τις θεωρεί λίγο ή πολύ ως πιθανές εικασίες.

Ο όρος αγνωστικισμός (από το στερητικό ἀ- (α-) και το γνώσις)  πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Thomas Henry Huxley σε μια ομιλία σε  συνεδρίαση της Μεταφυσικής Εταιρείας το 1869 για να περιγράψει τη φιλοσοφία του, με την οποία απέρριπτε όλους τους ισχυρισμούς  πνευματικής ή μυστικιστικής γνώσης. Στην αρχαία ελληνική γραμματεία ο όρος αναφέρεται ως Αγνωσία. Ο Χάξλεϊ προσδιόρισε τον αγνωστικισμό όχι ως πίστη, αλλά μάλλον ως μέθοδο σκεπτικιστικής, βασισμένης σε στοιχεία έρευνας.

Δέκα χρόνια αργότερα στα 1879,  ο Δαρβίνος έγραφε στην αυτοβιογραφία του, "δεν υπήρξα ποτέ Άθεος με την έννοια της άρνησης της ύπαρξης του Θεού. Σκέφτομαι ότι σε γενικές γραμμές (όλο και περισσότερο μάλιστα καθώς γερνάω), αλλά όχι πάντοτε, ο όρος Αγνωστικιστής θα περιέγραφε καλύτερα την πνευματική μου στάση."

Άλλοι εκπρόσωποι του αγνωστικισμού είναι

οι φιλόσοφοι (David Hume) και (Bertrand Russell).

  Ο αγνωστικισμός δεν πρέπει να συγχέεται με τις θρησκευτικές απόψεις που αντιτίθενται στο αρχαίο θρησκευτικό κίνημα του Γνωστικισμού.

Ως πρώτος αγνωστικιστής, όπως προκύπτει από τις θέσεις που εκφράζει στο έργο του Περί Θεών, θεωρείται ο σοφιστής Πρωταγόρας. Από το Περί θεών, σώζεται μόνο ένα απόσπασμα: «Περὶ μὲν θεῶν οὐκ ἔχω εἰδέναι, οὔθ' ὡς εἰσὶν οὔθ' ὡς οὐκ εἰσὶν οὔθ' ὁποῖοί τινες ἰδέαν· πολλὰ γὰρ τὰ κωλύοντα εἰδέναι, ἥ τ' ἀδηλότης καὶ βραχὺς ὤν ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπου».[Για τους θεούς, δεν μπορώ να ξέρω ούτε αν υπάρχουν ούτε αν δεν υπάρχουν ούτε ποια είναι η μορφή τους. Γιατί πολλά πράγματα εμποδίζουν τη γνώση: το γεγονός ότι πολλά πράγματα είναι άδηλα και δεν φαίνονται και η συντομία της ανθρώπινης ζωής].» 

Οι απόψεις του θεωρήθηκαν βλάσφημες από τους Αθηναίους και κατηγορήθηκε  για αθεΐα. Μαρτυρείται πως τα βιβλία του κάηκαν δημόσια στην αγορά και ο ίδιος καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο Πρωταγόρας πρόλαβε και διέφυγε προς τη Σικελία, όπου όπως αναφέρει ο Σωκράτης στον Μένωνα του Πλάτωνα, γνώρισε τιμές μέχρι το θάνατό του. Συμφωνα με κάποιοα άλλη αφήγηση που όμως αμφισβητείται  το πλοίο που τον μετέφερε ναυάγησε και ο ίδιος πνίγηκε. 

* Καθημερινά στο ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  https://www.ertecho.gr/radio/proto/ (Δευτέρα - Παρασκευή)στις 7:56 και στις 18:56