Από πού και γιατί - Έρις

 

Τη λέξη ‘έρις’ τη συναντάμε πρώτη φορά στον ελληνικό λόγο στα Ομηρικά χρονικά όπου έχει τη σημασία της μάχης. Με την ίδια σημασία την παρέλαβε ο Ησίοδος που την διαχώρισε σε καλή και σε κακή. Η μια οδηγεί τους ανθρώπους σε αγαθά έργα,  τη δημιουργία, τον Έρωτα της ζωής  την άμιλλα (στην αγάπη της νίκης) ενώ η δεύτερη τους κατευθύνει σε βιαιότητες και σε φιλονικίες. από το φίλος και νείκος (με ει).  Η λέξη νείκος (νεῖκος), ετυμολογείται από το αρνητικό μόριου νη + εικός ( λογικός, επιεικής, ανεκτικός )· από νείκος με άλλα λόγια, κατέχεται όποιος δεν έχει λογική, επιείκεια και ανεκτικότητα άρα εχθρεύεται εύκολα, διαπληκτίζεται και φιλονικεί. Από την εποχή των πρώτων αναφορών της μέχρι σήμερα η σημασία της φαίνεται να μην έχει αλλοιωθεί, καθιστώντας τη διαχρονικότητα της λέξης αξιοσημείωτη. Στην διαχρονική διατήρηση της σημασίας της καθοριστικός είναι
και ο ρόλος της Μυθολογίας, όπου η  Έριδα (αρχ. Ἔρις) ήταν θεότητα της αρχαιότητας ήταν κόρη της Νυκτός και αδελφή τού Άρη, θεά της ζήλιας, της διχόνοιας και του καυγά. Παριστάνεται συνήθως να κουτσαίνει ή να καμπουριάζει, εκτός όταν έσπερνε  ζιζάνια, ή έριχνε ανάμεσα στην Ήρα την Αθηνά και την Αφροδίτη, το μήλο με την επιγραφή "τη καλλίστη", οπότε ομόρφαινε και γλύκαινε. Ως παιδιά της Έριδος θεωρούνταν ο Πόνος, η Λήθη, ο Λοιμός, ο Όρκος, η Άτις, οι Μάχες, ο Φόνος, κι η Δυσνομία.ι Ετυμολογικά η προέλευση της Έριδας ανιχνεύεται στην  πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα  her- ερα (χωρίζω) (συγγενής με τα ὄρνυμι, ἐρέθω (εξοργίζω), Ἐρινύς, ὀρίνω (εξεγείρω) και ίσως και με το ἀρά: κατάρα).

Το όνομα Έρις δόθηκε και και στο δέκατο μεγαλύτερο γνωστό σώμα που περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Αυτός ο πλανήτης νάνος ανακαλύφθηκε στις αρχές του Ιανουαρίου του 2005 από φωτογραφίες που πάρθηκαν το 2003. Ο λόγος για την επιλογή αυτού του ονόματος, είναι ότι λόγω του μεγέθους του, που είναι μεγαλύτερο από του Πλούτωνα, ο πλανητοειδής αυτός έγινε το «μήλο της έριδος» για τους αστρονόμους, σχετικά με το τι πρέπει να θεωρείται «πλανήτης» και τι όχι. Το ουράνιο αυτό σώμα, αρχικά καταχωρήθηκε στους καταλόγους ως 2003 UB313. Πρωτοπαρατηρήθηκε από τον Μάικλ Μπράουν το 2005, ο οποίος αστειευόμενος το ονόμασε προσωρινά «Ζήνα», από την ομώνυμη σειρά της τηλεόρασης. Και κατά συνέπεια, ο δορυφόρος του πλανητοειδούς αυτού, ονομάστηκε προσωρινά «Γαβριέλα», από πρόσωπο της ίδιας τηλεοπτικής σειράς. Επειδή όμως δεν συνηθίζεται να δίνονται ονόματα τηλεοπτικών ηρώων σε ουράνια σώματα, ο ίδιος ο Μπράουν, τελικά πρότεινε για τα δύο αυτά ουράνια σώματα, τα ονόματα: Έρις και Δυσνομία, κάτι που έγινε αποδεκτό από το Πλανητικό Κέντρο του Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, και καταχωρήθηκε οριστικά στις λίστες του με αυτή την ονομασία.

 Επιστρέφοντας στα γήινα και κλείνοντας, καλό είναι να θυμόμαστε πως η έριδα είναι ενστικτώδης παρόρμηση του ανθρώπου, η επίγνωση όμως, των δεινών που προκαλεί κακή της πλευρά, μπορεί να τον βοηθήσει ελέγξει την επιθετικότητά του και να μετατρέψει την κακή έριδα, σε καλή έριδα· τη φιλονικία και τον ανταγωνισμό, σε ευγενή άμιλλα. Ο εξανθρωπισμός των ενστίκτων  απελευθερώνει από τα δεσμά  της υπερτιμημένης ατομικότητάς μας. Μετατρέπει τον ανταγωνισμό σε συνεργασία, το φθόνο σε α-φθονία και την απληστία σε πλησμονή.