Ο Όμηρος κατά τον Πλάτωνα, ήταν εκείνος ο οποίος "τὴν Ἑλλάδα πεπαίδευκεν" (εκπαίδευσε την Ελλάδα). Πολλές λέξεις και φράσεις των ομηρικών επών, της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας και χρησιμοποιούνται στον γραπτό ή προφορικό λόγο της νεοελληνικής γλώσσας.
Επί ξυροῦ ακμής, λέμε για να χαρακτηρίσουμε, λόγια και μεταφορικά, μια οριακή - επικίνδυνη κατάσταση. Ξυρός < αρχαία ελληνική ξυρόν (ξυράφι) < ξύω. Ακμή η άκρη, η κόψη< (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ἀκμή. στην κόψη του ξυραφιού, σε κρισιμότατο σημείο.
Τη φράση πρωτοσυναντάμε τον 8ο αιώνα στην Ιλιάδα, στίχ. 173 (173-174):Ραψωδία Κ της Ιλιάδας: Ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος απογοητευμένοι και προβληματισμένοι από τις ήττες που υπέστησαν οι Αχαιοί την προηγούμενη ημέρα, με αποτέλεσμα οι Τρώες να έχουν αναθαρρήσει και να περνούν το βράδυ έξω από τα τείχη της πόλης τους, δεν μπορούν να κοιμηθούν. Ανήσυχοι ξυπνούν τους άλλους στρατηγούς, και ο Νέστορας τον Διομήδη λέγοντάς του μεταξύ των άλλων (στ. 172-174): "νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς | ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι". "ότι από τρίχα κρέμεται στην ώρα που μιλούμε | όλ᾽ οι Αχαιοί ν᾽ αφανισθούν ή νά ᾽βρουν σωτηρία".
Τρεις αιώνες αργότερα, η φράση εμφανίζεται στις ιστορίες του Ηροδότου: "Ἐπὶ ξυροῦ γὰρ ἀκμῆς ἔχεται ἡμῖν τὰ πρήγματα, ἄνδρες Ἴωνες, ἢ εἶναι ἐλευθέροισι ἢ δούλοισι, καὶ τούτοισι ὡς δρηπέτῃσι"· "Άνδρες Ίωνες, η υπόθεσή μας βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, να ζήσουμε ελεύθεροι ή δούλοι, και μάλιστα δούλοι που τους έπιασαν να δραπετεύουν"
Τον 5ο π. Χ. αιώνα, Σιμωνίδης ο Κείος έγραψε για το μνημείο-κενοτάφιο των Κορινθίων που έπεσαν στη Σαλαμίνα: Ἀκμᾶς ἑστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν ταῖς αὑτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι".
Σε μετάφραση : Εδώ κείμεθα, έχοντας σώσει την Ελλάδα ολόκληρη με τη ζωή μας, όταν στου ξυραφιού στεκότανε την κόψη.
=
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου