Έπρεπε να κοπεί το ρεύμα για να πιάσω το μολύβι. Ο κόσμος -τι λέξη!- καταρρέει. Η οργή, φαρμάκι που ξεχειλίζει, λασπώνει τη χωματένια ακινησία. Βάλτος, κραυγές, σιωπές και ψέματα prime time, και πρωινάδικα.
Στην Αλεξάνδρεια η βροντερή ψευτιά του παλατιού σκέπασε τη βοή των προσερχομένων.
Σειρήνες... σιωπή...
κατσαρίδες...
Οι επεκτάσεις των υφιστάμενων αστικών κέντρων για την κάλυψη των αυξημένων οικιστικών αναγκών που έχουν προκύψει από την αστυφιλία, αποτελούν ένα σύνηθες φαινόμενο. Στα όρια των υφισταμένων πόλεων δημιουργούνται νέες αστικές περιοχές, συνήθως αυθαίρετες στην αρχή, που στη συνέχεια εντάσσονται στο σχέδιο πόλης. Διαχρονικά το φαινόμενο της αστικής διάχυσης έλαβε μεγάλες διαστάσεις στην Αθήνα τον Πειραιά και τα πέριξ, όπου έχει συγκεντρωθεί-στριμωχτεί, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας.
Το Κολωνάκι κατά την οθωμανική περίοδο, ήταν ακατοίκητη περιοχή στα ανατολικά περίχωρα της πόλης και ονομαζόταν Κατσικάδικα, γιατί υπήρχαν στάνες που συνόρευαν με πλαγιές του Λυκαβηττού, όπου οι κτηνοτρόφοι έβοσκαν τις κατσίκες τους. Οι Αθηναίοι του Μεσαίωνα, για να ξορκίσουν επιδημίες ή άλλες συμφορές συνήθιζαν να κάνουν λιτανείες με θυσίες νεαρών ζώων. Στα σημεία που κατέληγαν αυτές οι λιτανείες ολοκλήρωναν την ιεροτελεστία και έστηναν το «κολωνάκι». Το Κολωνάκι ονομάστηκε έτσι λόγω ενός παλιού μαρμάρινου στύλου ύψους 2 μέτρων και διαμέτρου 30 εκατοστών που βρέθηκε στην περιοχή και αναστηλώθηκε στην δεξιά σκάλα της Δεξαμενής. Μετά τη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, λόγω της τοποθεσίας της στην καρδιά της Αθήνας, σε απόσταση αναπνοής από τα τότε Βασιλικά Ανάκτορα (τη σημερινή Βουλή των Ελλήνων), η συνοικία εξελίχθηκε και μέχρι σήμερα συνεχίζει να θεωρείται μία από τις πιο ακριβές συνοικίες του Δήμου Αθηναίων. Στα Δεκεμβριανά το Κολωνάκι αποτέλεσε τη βάση των στρατιωτικών δυνάμεων των Βρετανών και της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου που διοικούσε ο Βρετανός στρατηγός Ρόναλντ Σκόμπι, με αποτέλεσμα να το αντιπαθήσουν οι ΕΑΜίτες και γενικότερα οι αριστεροί, που για πολλά χρόνια έκτοτε αποκαλούσαν το Κολωνάκι Σκομπία. Η μεγάλη κοινωνική διαφορά που παρουσίαζαν μεταξύ τους οι σχετικά ομόηχες συνοικίες Κολωνός και Κολωνάκι έγινε αφορμή για πολλές ανέκδοτες προπολεμικές ιστορίες που χάρισαν και σχετικό τίτλο ελληνικής ταινίας Λαός και Κολωνάκι (αντί του Κολωνός και Κολωνάκι).
Ο Δίας, ή Ζεύς σύμφωνα με την αρχαία ελληνική θεογονία, ήταν ο «Πατέρας των θεών και των ανθρώπων». Ένα από τα πολλά προσωνύμιά του ήταν το "Ξένιος", λόγω της προστασίας που παρείχε στους ξένους, εξόριστους, πρόσφυγες και μετανάστες που ζητούσαν άσυλο.
Αν και ο όρος «Ξένιος Ζευς» παραπέμπει σε φιλοξενία, τον Αύγουστο του 2012, οξύμωρα, παραπλανητικά και ρατσιστικά, ο «Ξένιος Ζευς» μετετράπει σε επιχείρηση «σκούπα» επικών διαστάσεων με σκοπό την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης. Υπουργός τότε Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη ήταν ο Ν. Δένδιας. Θεωρώ πως θα ήταν δόκιμο στο πογκρόμ, που διήρκησε περισσότερο από ένα χρόνο και καταγγέλθηκε, από πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις, να είχε δοθεί ο κωδικός "Ξένιος Δεν-Δίας"
Ο Όμηρος κατά τον Πλάτωνα, ήταν εκείνος ο οποίος "τὴν Ἑλλάδα πεπαίδευκεν" (εκπαίδευσε την Ελλάδα). Πολλές λέξεις και φράσεις των ομηρικών επών, της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας και χρησιμοποιούνται στον γραπτό ή προφορικό λόγο της νεοελληνικής γλώσσας.
Επί ξυροῦ ακμής, λέμε για να χαρακτηρίσουμε, λόγια και μεταφορικά, μια οριακή - επικίνδυνη κατάσταση. Ξυρός < αρχαία ελληνική ξυρόν (ξυράφι) < ξύω. Ακμή η άκρη, η κόψη< (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ἀκμή. στην κόψη του ξυραφιού, σε κρισιμότατο σημείο.
Τη φράση πρωτοσυναντάμε τον 8ο αιώνα στην Ιλιάδα, στίχ. 173 (173-174):Ραψωδία Κ της Ιλιάδας: Ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος απογοητευμένοι και προβληματισμένοι από τις ήττες που υπέστησαν οι Αχαιοί την προηγούμενη ημέρα, με αποτέλεσμα οι Τρώες να έχουν αναθαρρήσει και να περνούν το βράδυ έξω από τα τείχη της πόλης τους, δεν μπορούν να κοιμηθούν. Ανήσυχοι ξυπνούν τους άλλους στρατηγούς, και ο Νέστορας τον Διομήδη λέγοντάς του μεταξύ των άλλων (στ. 172-174): "νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς | ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι". "ότι από τρίχα κρέμεται στην ώρα που μιλούμε | όλ᾽ οι Αχαιοί ν᾽ αφανισθούν ή νά ᾽βρουν σωτηρία".
Τρεις αιώνες αργότερα, η φράση εμφανίζεται στις ιστορίες του Ηροδότου: "Ἐπὶ ξυροῦ γὰρ ἀκμῆς ἔχεται ἡμῖν τὰ πρήγματα, ἄνδρες Ἴωνες, ἢ εἶναι ἐλευθέροισι ἢ δούλοισι, καὶ τούτοισι ὡς δρηπέτῃσι"· "Άνδρες Ίωνες, η υπόθεσή μας βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, να ζήσουμε ελεύθεροι ή δούλοι, και μάλιστα δούλοι που τους έπιασαν να δραπετεύουν"
Τον 5ο π. Χ. αιώνα, Σιμωνίδης ο Κείος έγραψε για το μνημείο-κενοτάφιο των Κορινθίων που έπεσαν στη Σαλαμίνα: Ἀκμᾶς ἑστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν ταῖς αὑτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι".
Σε μετάφραση : Εδώ κείμεθα, έχοντας σώσει την Ελλάδα ολόκληρη με τη ζωή μας, όταν στου ξυραφιού στεκότανε την κόψη.
=
Nomophobia (συντομογραφία του "no mobile phobia") είναι μια λέξη για το φόβο ή το άγχος που προκαλείται από το να μην έχεις κινητό τηλέφωνο που λειτουργεί. Έχει θεωρηθεί σύμπτωμα ή σύνδρομο προβληματικής χρήσης ψηφιακών μέσων στην ψυχική υγεία, οι ορισμοί των οποίων δεν είναι τυποποιημένοι για τεχνικούς και γενετικούς λόγους. FoMO (Fear Of Missing Out) ή στα ελληνικά, φόβος μην χάσεις αυτό που συμβαίνει αντιπροσωπεύει την τάση που έχουν γεννήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και κυρίως το Facebook. Η λέξη FοMO με λίγα λόγια χαρακτηρίζει μια "διάχυτη αίσθηση ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία το άτομο είναι απόν.
Στην ελληνική εκδοχή, για τους δύο αυτούς όρους θα πρότεινα: ακινητοφοβία [α(στερητικό)+κινητό+φοβία] για το τοnomophobia, και απουσιοφοβία για το FoMO.
Nomopobia και FoMO θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν ως υποκατηγορίες μιας γενικότερης ψυχικής διαταραχής που μας προέκυψε από την ψηφιακή διακυβέρνηση-υποδούλσή μας
Το ναυτικό επάγγελμα είναι ιδιόμορφο και μοναδικό, εξ ίσου ιδιόμορφη και μοναδική είναι η ορολογία που χρησιμοποιούν οι ναυτικοί, η οποία θα ήταν περισσότερο απόμακρη αν δεν ερχόμασταν σε επαφή με κάποιους όρους που γνωρίσαμε από τη μελοποιημένη ποίηση του μαρκόνη ποιητή Νίκου Καββαδία.
Η λέξη προέρχεται από το επώνυμο τού Ιταλού εφευρέτη τού ασύρματου τηλεγράφου Gullielmo.Marconi.
Οι περισσότερες από τις ναυτικές λέξεις προέρχονται από την Ιταλική με απώτερη καταγωγή τη λατινική και εισήχθησαν στο ελληνικό λεξιλόγιο από την εποχή της Βενετσιάνικης κυριαρχίας στη Μεσόγειο. Αρκετές είναι και οι αγγλικής προέλευσης που προήλθαν από
παραφθαρμένη ελληνοποίηση αγγλικών ναυτικών όρων, όπως βατσιμάνης από το αγγλ. watchman : αυτός που επιτηρεί, που κάνει βάρδια και ντοκουμάνης, από το : αγγλ. donkey man ο αρχιθερμαστής, λοστρόμος της μηχανής.Επίσης η προπέλλα, από την αγγλ. propeller : περιστρεφόμενος από τη μηχανή έλικας στα ύφαλα για την προώθηση του πλοίου.
Η λέξη λοστρόμος ο πρώτος υπαξιωματικός του πληρώματος, ο ναύκληρος των εμπορικών πλοίων, προέρχεται από παραφθορά της ιταλικής σύνθετης λέξης nostromo που θεωρείται και αυτό απότοκο του ενετικού "nostr(o) (u)omo" που σήμαινε «ο άνθρωπός μας», δηλαδή ο πρώτος στην ιεραρχία του πληρώματος των παλαιών ιστιοφόρων. Η λέξη βαρδιόλα, η σκοπιά από συστραμμένο πανί ή ξυλοκατασκευή για την προφύλαξη από τις κακές καιρικές συνθήκες αλλά και τα φτερά στα πλαϊνά της γέφυρας και παλαιότερα η σκοπιά στο κατάρτι για την παρατήρηση του ορίζοντα προέρχεται κι αυτή από παραφθορά της ιταλ. Guardiola. Από την επίσης ιταλική λέξη μπάρκο που ονομαζόταν ένας τύπος παλιού ιστιοφόρου το μπάρκο ή μπαρκάρισμα η ναυτολόγηση δηλαδή, αλλά και ο ρηματικός τύπος μπαρκάρω - ξεμπαρκάρω και ο ξέμπαρκος ο άνεργος ναυτικός
Από την τουρκική ο μπουλμές, τουρκ. bolme το ξύλινο εσωτερικό χώρισμα του πλοίου, όπως και ο γεμιτζής, στην τουρκ. yemici : ο παλιός ναύτης, ο θαλασσόλυκος / ειρωνικά ο άναυτος που κομπορρημονεί.
Κλείνουμε με το επίρρημα απίκου που χρησιμοποιείται και ευρύτερα για να περιγράψει την ετοιμότητα και προέρχεται ιταλ. a picco που σημαίνει καθέτως, Στη ναυτική ορολογία απίκου ή απίκο, είναι η θέση της άγκυρας την ώρα που πρόκειται να αποσπασθεί από το βυθό.
Οι συλλογικές προσπάθειες απαιτούν θυσίες και υπαγορεύουν ηρωικές εξόδους από το κάστρο μας, είτε αυτό είναι το μικρό – μεγάλο «εγώ», είτε το μικρό - μεγάλο κόμμα, που ακόμα «σε τραβάει απ' το μανίκι».
Οι συλλογικές προσπάθειες ξεκινούν με την αφαίρεση και μετά ακολουθούν οι υπόλοιπες πράξεις.
Πρώτα λοιπόν αφαιρείς την ιδιοτέλεια -το «εγώ»,
Έχοντας τολμήσει την «ηρωική έξοδο» είσαι ήδη κερδισμένος σε αρετή. Η αυταπάρνηση λειτουργεί λυτρωτικά, απελευθερώνει από τα δεσμά της ψευδαίσθησης της υπερτιμημένης ατομικότητάς μας. Μετατρέπει τον ανταγωνισμό σε συνεργασία, το φθόνο σε ά-φθονία, την απληστία σε πλησμονή.
Τα προσερχόμενα όλοι, λίγο - πολύ, τα αφουγκραζόμαστε. Τουλάχιστον εμείς που συναντηθήκαμε στις συνελεύσεις, στους δρόμους, στη δουλειά μας, που θέλουμε και απαιτούμε, με αξιοπρέπεια να διατηρήσουμε.
Έχουμε κι άλλα κοινά, κάποτε σιγοτραγουδήσαμε το «imagine», κάποιοι πιστεύουν πως «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», οι περισσότεροι συμφωνούμε, πως αυτός ο κόσμος στένεψε απότομα και μας πνίγει…
"...Και άλλαζαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, ώστε να ταιριάζει με τις πράξεις τους..."
-----------
Θουκυδίδου Ιστορίαι, Γ, 82
"Το φαινόμενο των χαοτικών κηλιδώσεων επιτάχυνε την εξάπλωση της καταστροφικής φωτιάς στην Αττική", δήλωσε μιλώντας στην ΕΡΤ. ο πυρομετεωρολόγος Θόδωρος Γιάνναρος. Έτσι βρέθηκε ο ένοχος. Η εσκεμμένη ασάφεια, για μια ακόμη φορά, να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα επιχείρησε, και ως ένα βαθμό τα κατάφερε.
Η λέξη κηλίδωση παράγεται από το ρήμα της αρχαίας ελληνικής «κηλιδώ», κι αυτό προέρχεται από το ουσιαστικό «κηλίς
Στο Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής LIDDELL & SCOTT κηλίς[ῑ], -ῖδος, ἡ, είναι1. κηλίδα, λεκές, βεβήλωση, κηλίδωση, ατίμωση, ιδίως, λέγεται για το αίμα, σε Τραγ. 2. μεταφ., ψεγάδι, ατέλεια, ελάττωμα, ατίμωση, σε Σοφ., Ξεν.
«ωχρά κηλίδα»
Το καλοκαίρι του 2024 ένας ακόμη καινούργιος εισαγόμενος όρος καθιερώθηκε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Με δεδομένο το ότι οι μισοί Έλληνες δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν κανονικές, έστω ολιγοήμερες διακοπές, οι οικοδιακοπές, το staycation, επιχειρήθηκε από τα εγχώρια μέσα να πλασαριστεί ως trendy επιλογή. Στην ουσία δεν είναι τίποτε άλλο από το πώς να δικαιολογήσεις την αδυναμία σου να πας κανονικές διακοπές και να καμουφλάρεις το πρόβλημα ρίχνοντας στάχτη στα μάτια σου
Η καθιέρωση όμως και διεθνοποίηση του staycation θα πραγματοποιηθεί αρχικά από τα αμερικάνικα αγγλικά κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008 - 2010 και ακόμη ευρύτερα θα διαδοθεί παγκοσμίως το 2020 κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοιού, αν και στην Ελλάδα μας άργησε, γιατί τότε κατόπιν προτάσεως του πρωθυπουργού μας, προτιμήθηκε το κοκούνινγκ– cocooning.
Το «staycation» είναι cool, η εξαήμερη εργασία πενθήμερο, η ακρίβεια «εισαγόμενη» και πάει... κλαίγοντας.
Η εκμετάλλευση είναι διαχρονικό δάνειο (καθαρεύουσα ἐκμετάλλευσις) από την αρχαία ελληνική, με κυριολεκτική σημασία την εξόρυξη του μετάλλου από το έδαφος. Μεταλλευτική είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα της εξόρυξης μεταλλευμάτων, ορυκτών και πετρωμάτων. Σήμερα συνηθέστερα η εκμετάλλευση ορίζει τη χρήση πόρων, καταστάσεων, συναισθημάτων, ανθρώπων, για οικονομικό κέρδος ή άλλο όφελος, κατά θεμιτό ή και αθέμιτο τρόπο. Για παράδειγμα, μπορεί να αφορά την εκμετάλλευση φυσικών πόρων, την εκμετάλλευση εργαζομένων ή την εκμετάλλευση ιδεών.
Η αξιοποίηση, από το άξιος + ποιώ είναι η διαδικασία ή το αποτέλεσμα του αξιοποιώ. Στο πλαίσιο της ενέργειας, η αξιοποίηση αναφέρεται συνήθως στη σύλληψη και μετατροπή φυσικών πηγών όπως ο άνεμος, η ηλιακή ενέργεια ή το νερό σε χρησιμοποιήσιμη ενέργεια. Οι εταιρείες και τα άτομα συχνά επενδύουν στην αξιοποίηση πόρων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας, τη μείωση του κόστους και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Αν και οι λέξεις Εκμετάλλευση και Αξιοποίηση, εμφανίζονται ως συνώνυμες υπάρχει ειδοποιός διαφορά που πολλές φορές αγνοείται
Άλλο η εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού κι άλλο η αξιοποίηση. Με λίγα λόγια η αξιοποίηση έχει μόνο θετικό πρόσημο ενώ η εκμετάλλευση διφορούμενο.
Οι πολυσυζητημένοι κι αμφιλεγόμενοι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι το 2024, έφεραν στο νου μου, παρατηρώντας τις αντιδράσεις του κοινού, αλλά και πολλές από τις επιλογές των διοργανωτών, τον όρο σοβινισμός. Σύμφωνα με το ΛΚΝ ως σοβινισμός ορίζεται ο άκρατος εθνικισμός, η υπερβολική μέχρι φανατισμού προσήλωση στην ιδέα της πατρίδας, που συνοδεύεται από μίσος και περιφρόνηση για τους άλλους λαούς και που συχνά εκδηλώνεται με επιθετικότητα εναντίον τους. Ο γαλλικός όρος chauvinisme που διεθνοποιήθηκε προήλθε από τον Nicolas Chauvin/Νικολά Σωβέν, έναν στρατιώτη του Ναπολέοντα Α΄ Βοναπάρτη κατά τη διάρκεια της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, εξαιτίας του φανατικού του ζήλου για τον αυτοκράτορά. Ο όρος εισήλθε σε δημόσια χρήση εξαιτίας μιας ιδιαίτερα επιτυχημένης σατιρικής απεικόνισης του Σωβεν στο Γαλλικό θεατρικό έργο La Cocarde Tricolore (Η Τρίχρωμη Κονκάρδα), που παρουσιάστηκε το 1831. Σ' αυτό ο ήρωας Σωβέν (Chauvin) είχε το ίδιο πάθος με το συνονόματο αξιωματικό. Η καταγωγή του και η πρώιμη χρήση του δείχνουν πως επινοήθηκε αποκλειστικά για την περιγραφή του εθνικισμού και πατριωτισμού. Ο Σωβέν στρατολογήθηκε στην ηλικία των 18, και είχε τραυματιστεί 17 φορές, γεγονός που οδήγησε στην σοβαρή παραμόρφωσή του και στον ακρωτηριασμό του. Για την πίστη του και την αφοσίωσή του, ο Ναπολέοντας του απένειμε το Ξίφος της Τιμής και επίδομα 200 φράγκων. Ο παθιασμένος εθνικισμός και η αφοσίωση του στον Ναπολέοντα του απέφεραν μόνο περίγελω και γελοιοποίηση στην μετα-Ναπολεόντεια Γαλλία.
Σήμερα ο όρος σωβινισμός χρησιμοποιείται και ως αναφορά στον ρατσισμό ή τον σεξισμό. Η φράση αντρικός σωβινισμός πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του `60 με την άνοδο του φεμινισμού και χρησιμοποιείται για την περιγραφή της πίστης στην αντρική ανωτερότητα. Κοινή είναι και η μειωτική φράση "Αντρικό σοβινιστικό γουρούνι" ως μειωτική για έναν άντρα που θεωρείται πως έχει σεξιστική συμπεριφορά έναντι των γυναικών. . .
Επίσης, στη σύγχρονη χρήση του, ο όρος σοβινιστής χρησιμοποιείται συχνά μειωτικά για να χαρακτηρίσει τον παράλογο και ανίκανο να δεχτεί την πραγματικότητα αν αυτή δεν είναι σύμφωνη με τις πεποιθήσεις του.
